Николай Гумилев: Шүлэг & Хүннү

Н.Гумилевын энэ сонет миний “сонин шүлгийн сан”-д нэлээд дээгүүрт орно. Уул нь анх уншихдаа "Аааан" гээд л өнгөрсөн юм. Бодвол хорин настай Сүрэнгийн үнэлэмжид номын сангаас санаандгүй олдсон Гумилевын шүлгийн түүврийн бусад шүлэг илүү нийцсэн байх.

Харин хэзээ хойно... сонирхож гарчигласан эзотерик чиглэлийн номноос энэ шүлгийг олоод "Яруу найрагч өмнөх төрлөө санаж энэ шүлгийг бичсэн болно" гэсэн "онош" уншаад мэл гайхаж цэл хөхрөх гэгч болж билээ. Учир нь яруу найрагч Николай Гумилевын эхнэр нь Анна Ахматова, тэр хоёрын газар дээрх ганц хүү нь Лев Гумилев юм.

Тэгэхээр... Лев Гумилевын аав нь урд төрөлдөө хүннү байжээ. Тэрийгээ яруу найрагчийн далд совингоор мэдэрч "Би хүннү байсан, балар эрт байлдаж явсан тэр цагийг одоо хэр мэдэрч явна" гэх утгатай шүлэг бичжээ. Харин ганц хүү нь нэгэн номоо "Ах дүү монголын ард түмэнд зориулав" (Братскому монгольскому народу посвящается) хэмээн эхэлсэн агуу хүн, нэрт түүхч, монгол судлаач... Ингээд бодохоор аав хүү хоёр Монголтой минь үл үзэгдэх хүйн холбоотой байсан мэт өөрийн эрхгүй санагдана.

Мэдээж үүнийг тохиолдлын явдал, уран сайхны утгагүй шүлэг, урд хойд төрөл гэж байхгүй, байлаа ч түүнийгээ санаж үгүйлнэ гэж байхгүй... гэх зэргээр & зүйл бүрээр шүүмжилж болно л доо. Гэхдээ л амьдралд “тохиолдлын юм” гэж бараг байхгүй мэт надад санагддаг юм. Бидний мэдэж мэргэлэхийн цаана орших сонин совинд ч би итгэдэг.

Николай Гумилев нэгэн найздаа “Надад хааяа хаяа одоогийн бидний амьдралд үл хамаарах, улирч одсон эрин үеийн дүр зураг, үйл явдал тодоос тод харагддаг. Тэр балар эртний уур амьсгал надад орчин цагийн европ хүний амьдралаас хамаагүй ойр дотно байдаг. Орчин үедээ би өөрийгөө айл андуурсан зочин шиг л санадаг” гэж бичиж байсныг бодохоор хүннү байсан үгүйг нь тогтоохын аргагүй ч гэлээ энэ бол яавч оргүй хоосноос урган гарсан шүлэг биш гэж бодогдоно.

　　Сонет
　　Н.Гумилев (1886 – 1921)

　　Я, верно, болен – на сердце туман,
　　Мне скучно все – и люди, и рассказы,
　　Мне снятся кородевские алмазы
　　И весь в крови, тяжелый ятаган.
　　Мне чудится, и это не обман –
　　Мой предок был татарин косоглазый,
　　Свирепый гунн, я веяньем заразы,
　　Через века дошедшей, обуян.
　　Молчу, томлюсь, и отступают стены,
　　Вот океан, весь в клочьях белой пены,
　　Закатным солнцем залитый гранит,
　　И город с золотыми куполами,
　　С цветущими жасминными садами.
　　Мы дрались там – ах, да, я был убит. 　

　　Nikolay Gumilyov "Sonnet"
　　Англи орчуулга: Мария Сюрина

　　I must be ill – I cannot hear a word,
　　I hardly bear simple people’s story,
　　I see the dream of diamonds and glory
　　And heavy, blood-stained oriental sword.
　　I feel inside my heart, and I am right –
　　My ancestor was hunn with slanted eyes,
　　His fierce fighting and his savage cries
　　Still reach my blood with never-ending might.
　　I hold my breath, the picture goes behind,
　　I see the ocean in the shining bright
　　And gorgeous city of the long-ceased past.
　　I see the temples with the domes of gold,　
　　Guards by the wall the shining spears hold
　　And I was killed – that battle was my last.