Kutlama

Sezen Aksu "Kutlama"

Гинза: Токио хотын мөнгөн гудам II (төгсгөл)

(үргэлжлэл)

Вако их дэлгүүр

　

Гинзагийн билэг тэмдэг нь “амжилт” хэмээх утгатай Сэйко компанийг үндэслэгч Кинтароо Хатторигийн 1894 онд барьсан Вако их дэлгүрийн дээрээ цагтай байшин. Вако их дэлгүүр Мицүкошитэй зэрэгцэн Гинзагийн хамгийн үнэтэй их дэлгүүрийн тоонд орно. Мода загварын ертөнцөд хэн нь хэн болохыг энэ дэлгүүрээс мэдэж болохоос гадна зургаан давхарын “Вако Их танхим”-д байнга үзэсгэлэн гардаг тул Гинза орох далимаар ганц нэг шагайхад таатай байдаг.

Мицүкоши их дэлгүүр

　

Гинзагийн бас нэгэн билэг тэмдэг нь японы анхны их дэлгүүр Мицүкошигийн арслантай байшин. Оюутан байхдаа Арслантай гүүрээр нааш цааш холхих дуртай байсных уу, эсвэл их сургуулийнхаа арслантай байранд хайртай учраас тэр үү, энэ байшингийн арсланд надад их л дотно санагддаг. Гадныхан “үнэтэй дэлгүүр гэхэд адар намхан юм” гэж хэлдэг ч Мицүкоши мөнгө хайрласандаа биш дээхэн үеийн япон хүмүүсийн дундаж нурууны өндөрт тааруулж байшингаа барьсныг санах хэрэгтэй. Зуугаад жилийн өмнө баригдсан анхны метро буюу Гинза шугамын адарт эдүгээ залуучууд гараа өргөөд амархан хүрдэг нь ч үүнтэй адил шалтгаантай. Мицүкоши ч Вакогийн нэгэн адил цаг улиралд тааруулан үзэсгэлэн гаргаж, үе үе дотоод засалтаа сольдог тул ороход хэзээ ч уйдамгүй.

Кабүки театр

　

Гинзаг ярихдаа дурдалгүй өнгөрч болохгүй нэг газар бол Кабүки театр. Кабүки бол Япон улсын үндэсний жүжгийн урлаг, бүх дүрийг нь эрэгтэй жүжигчид бүтээдэг гэдгийг мэдэхгүй хүн одоо байхгүй байх. 1964 онд японы соёл урлагийн үнэт өвд бүртгэгдсэн кабүки театр нь 1600-аад оны үед Кёото хотод төрсөн боловч хөгжиж цэцэглэсэн нь эртний Эдо хот (өнөөгийн Токио) юм. Японы уламжлалт Но жүжгийг язгууртан дээдэс, самурай давхаргын хүмүүс л үзэх эрхтэй байсан бол кабүки жүжгийг Эдогийн энгийн иргэд үздэг байв. Үйл явдлын хувьд ч Но жүжигт бурхад, ноёд голлож байхад кабүки жүжгийн баатрууд нь гар урчууд, гэйша, худалдаачид зэрэг жирийн хүмүүс байх нь олонтаа. Тиймд кабүки жүжгийг эгэл ардын дундаас төрж хөгжсөн урлаг ч гэж болно. “Борчуудын” кабүки жүжиг Мэйжигийн үед “дээд зэргийн” төвшинд хүрсэн бөгөөд үүнд Гинзагийн кабүки театр ихээхэн үүрэг гүйцэтгэсэн гэдэг. Барууны үзэл нөлөө хүч түрэн орж ирж байсан 1925 онд архитектор Окада Шинъичиро кабүки театрын шинэ барилга барихдаа европын театр бус, Японы дундад зууны үеийн хэрэм цайзыг загвар болгосон нь япон хүмүүс барууныг дуурайхдаа үргэлж шилж сонгож, өөрийн юмтай хослуулдаг зан чанарын илрэл болов уу. Нөгөө талаас кабүки жүжгийн хэл, агуулга, жүжиглэх аргаас япон хүмүүсийн маш консерватив чанарыг ажиглаж болно. Жишээлбэл, кабүки жүжгийн дүрийг бүтээх арга барил, алхаа гишгээ нь эцгээс хүүд удам дамжин ямар ч өөрчлөлтгүй өвлөгдөх уламжлалтай. Кабүки жүжигчид "18 дугаар Накамүра Канзабүро", "9 дүгээр Данжүүроо", "11 дүгээр Ичикава Эбизоо" хэмээх нэртэй байдаг нь тухайн жүжигчний гэр бүл хэдэн үеэрээ кабүки театрт тоглож буйг заана.

Кабүки жүжиг маш урт боловч зөвхөн нэг бүлэг үзэх билет авч болно. Анх очиход монгол байтугай япон хүн ч юу ч ойлгохгүй тул жүжгийн агуулгын тухай япон, англи танилцуулга, үйл явдлыг англи хэл, орчин цагийн япон хэлээр тайлбарлах чихэвч авах нь дээр. Гэхдээ байнга тайлбар сонсоод байх хэрэггүй, ерөнхий агуулгыг ойлгосон бол чихэвчээ авч орчиндоо уусаад тайзан дээрх жүжиг, эргэн тойрноо сонирхон харж суухад таатай. Харин хажууд гэнэт хүн хашгирч, цаана гэнэт хэн нэгэн алга ташиж, тэнд нэг хүн гэнэт бүжиглэж эхэлбэл гайхах хэрэггүй ээ. Үзэгчид жүжигчдээ ийнхүү урамшуулах нь энгийн явдал бөгөөд жүжигчид ч үүнд нь баяртай байдаг. Үзэгчид болон жүжигчдийн энэ харьцаа кабүкигийн гарал үүслийн тухай нэгийг бодуулах ч сүүлийн үед зөвхөн өвгөд хөгшид ийнхүү урамшуулах бөгөөд “залуучууд рок концерт дээр галзуурдаг атлаа театрт орохоороо үлгэр хүмүүжлийн туйл болчих юм” гэж тэд халаглана.

Микимото 2

　　

Одоо анхаарлаа орчин үеийн барилга байшинд хандуулъя. Ер нь Гинза барилга архитектурын хувьд сонирхох зүйл ихтэй бөгөөд дэлхийд нэртэй олон архитекторын бүтээлийг эндээс үзэж болно. Юуны түрүүнд, дэлхийн нэг номерын сувд үйлдвэрлэгч Микимотогийн барилгыг олохыг бодоорой. Микимото 1893 онд Гинзад анхны дэлгүүрээ нээж байсан бол зуугаад жилийн дараа 2005 онд 48 метр өндөр шинэ барилга барьсан нь өвөрмөц дизайнаараа хүмүүсийн анхаарлыг ихэд татна. (Ялангуяа над шиг байшин гэдэг заавал дөрвөлжин цонхтой байдаг мэт санадаг ширхэг ч криэйтив генгүй хүмүүсийн...) Архитектор Итоо Тоёогийн дизайн нь байшингийн цонх дөрвөлжин байх албагүй, цаашилбал давхраасаа ч хамаарах шаардлагагүй харуулсан сонин шийдэл юм. Цонхны гурвалжиндуу хэлбэр сувдны хясааг төлөөлөх тул Том, Жэрри хоёрын булаацалдаад байдаг швейцарь бяслагтай бүү эндүүрээрэй (кк). Цонхны өнцгийг зуйван байдалтай хийсэн нь дулаан уур амьсгал төрүүлж, ялангуяа Гинзагийн шөнийн гэрэлд маш гоё харагддаг.

Сони компаний барилга

Сони компаний барилга маш энгийн – зүгээр нэг дөрвөлжин байшин. Өнөөгийн бидэнд үзэмж нь гойд санагдахгүй ч архитектор Ашихара Ёшинобү 1966 онд гаднаас харахад цонхгүй, 2300 ширхэг зурагт нийлж нэгэн том дэлгэц үүсгэх хана зохиосон нь тухайн үедээ нэлээд шинэлэг дизайн байлаа. Гэвч хүмүүс энэ барилгыг гаднаас нь харах гэж биш дотор нь орж Сони компаний шинэ бүтээгдэхүүнтэй танилцахын тулд зорьдог. Танилцах гэдэг нь зүгээр нэг харж барьж сонжих биш, бүх янзаар ажиллуулж үзэхийг хэлнэ. Ер нь ийшээ ороход цахилгаан барааны ертөнцөд юу болж байгааг, хүмүүсийн нас шүднээс хамааран хандлага хаашаа чиглэж байгааг мэдэх боломжтой тул над шиг шинэ юмнаас үргэлж хоцорч явдаг нэгэнд нэлээд тустай газар. Гишгэхэд дуугарах шат зэрэг “жижиг сажиг” нэмэлт, гол хаалганы үүдэнд байнга явагдах арга хэмжээ, хамгийн гол нь Сони компаний төрөл бүрийн шинэ бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх чадвар нь энэ байшинг байнга олны хөлийн газар байлгаж ирсэн билээ.

Maison Hermes

　

Гинзагийн байшин барилгын бас нэг “од” нь яриан байхгүй Нermes Maison. Энэ дэлгүүрийн барилгыг 1998 онд Прицкэрийн шагнал авсан итали архитектор Рэнзо Пиано зохион бүтээсэн нь санаандгүй явдал биш болов уу (Р. Пиано 2013 онд Италийн сенатын байнгын гишүүн буюу Senator for Life болсон. Итали улс нийгэм, урлаг, шинжлэх ухаанд их хувь нэмэр оруулсан хүмүүсийг сенатын байнгын гишүүнээр сонгодог уламжлалтай). Учир нь Осака хотын Кансай онгоцны буудлын дизайныг Рензо Пиано хийсэн бөгөөд эл онгоцны буудал 1994 онд ашиглалтанд орсноос хойш түүний нэр хүнд Японд маш өндөр (ингэхэд монголын олон улсын шинэ онгоцны буудлын дизайныг хэн хийсэн бол...).

Maison Hermes байрлалын хувьд Dior-ын оройлцоо, Сони компаний барилгаас хэдхэн метрийн зайд байрлах тул олоход амархан. Хоёр цамхгаас бүрдэх энэ барилгыг бүтээхдээ Р. Пиано японы уламжлалт цаасан дэнлүүний зөөлөн, дулаан гэрлээс санаа авсан гэж байсан. Тэрээр барилгын гаднах ханыг шилэн бүрхүүлтэй хийхээр шийдэж, эртний венеци шилний технологийн дагуу 13,000 шилэн хавтан хийхийг Италийн Seves компанид захиалж, хэдэн тонн шилэн хавтан Токиод авчруулсан аж. Венеци шилний ачаар өдрийн гэрэлд дэлгүүрийн доторх сонин янзаар гэрэлтэн харагдаж, шөнийн цагт дотоод гэрэлтүүлэг, эргэн тойрны неон гэрэл хэрхэн тусахаас хамааран байшингийн хана түмэн өнгөөр солонгорно. Мөн Р. Пиано газар хөдлөлтөөс хамгаалах системийг зохиохдоо японы сүм хийд барих эртний арга барилыг орчин үеийн технологитой уялдуулсан тул энэ барилгыг эрт, эдүгээгийн ололт нээлтийн солбицол дээр бий болсон гэж болно.

　　

Гинзагийн барилга бүхнийг дурдаж тайлбарлах аргагүй тул цаашлаад Мицүи Жүн архитекторын De Beers, Инүи Күмико архитекторын Dior Ginza, Шигэрү Бан архитекторын Nicholas G. Hayak төвийн (Swatch групп) барилгыг сонирхон үзэхийн хүсье. Armani (хулс модоор хүрээлсэн дизайнтай), Tods зэргийн хажуугаар өнгөрч харьцуулж үзэхэд ч сонирхолтой. Улирлаас хаамааран өөрчлөгдөж байдаг Chanel-ийн ханан дээрх зургийг ч бас нэг харчих хэрэгтэй.

Гинза бол тэргүүний брэндүүд байшин барилгын архитектур дизайнаас гадна дотоод засалт, гоёл чимэглэл, бараа бүтээгдэхүүнээ хэрхэн өрж тавих зэргээрээ ч уралддаг газар. Нэг удаа нэртэй брендийн Хонг-Конгийн салбарт ажилладаг найз бүсгүй Гинзагийн салбарын зул сарын баярын чимэглэлийн зургийг авч өгөхийг гуйсан юм. Хүслийнх нь дагуу Гинза орж дэлгүүрийн гаднах чимэглэлийг саадгүй авав. Харин дотор оронгуут ажилчид зураг авч болохгүйг эелдгээр анхааруулсан тул аль цүнх сонгохоо мэдэхгүй эргэлзэж, эргэлзсэндээ найздаа зураг явуулж саналыг нь асууж буй хүний дүр эсгэж чүү чаа хэдэн зураг дарж билээ (кк). Тийнхүү амьдралдаа анх удаа папараццидаж үзэхдээ брэндүүд дэлгүүрийг засал чимэглэлээрээ зөвхөн хоорондоо бус дотроо бас уралддагийг мэдсэн юм. HK найз Гинзагийн зураг харахыг хүссэн нь санаандгүй тохиолдол биш бөгөөд мода загварын ертөнцөд азийн орнууд японыг баримжаалдаг болоод удаж буйг энд дурдах илүүц биз ээ.

Өдий хүртэл нэртэй, үнэтэй брэндийн дэлгүүр танилцуулсан тул Гинзаг жирийн нэгний зүглэлтгүй газар хэмээн бүү бодоорой. 90-ээд оноос хойш японы эдийн засаг уналтад байгаа нь Гинзаг тойрч гараагүй бөгөөд Uniqlo, Zara, HM, GAP зэрэг хямд үнэтэй, залуучуудын өмсөх дуртай брэндийн дэлгүүрүүд энд нээгдээд удаж буй. Мөн олон жилийн түүхтэй, боломжийн үнэтэй япон дэлгүүрүүд ч Гинзад олон. Харин үүний учир нь япон хүмүүсийн сэтгэлгээтэй холбоотой. Япон урчуудаас ажилдаа баримтлах гол зарчмын тухай асуухад хийсэн эд юуны түрүүнд чанартай, хэрэглэхэд эвтэй байх ёстой гэдэг. Мөн эртний загварыг дур мэдэн өөрчлөхийг хүсэхгүй ч аль болох орчин үеийн хүмүүсийн хэрэглээнд тохируулахыг хичээдэг гэдэг. Харин хүслийг нь асуухад "сэтгэлээ шингээж хийсэн эдийг минь олон хүн хэрэглээсэй" л гэж хариулдаг. Жирийн хүний авах аргагүй юм хийнэ гэдэг худалдаа наймааг явцгүй болгоно гэж үздэг учир япон урчууд эрт дээр үеэс эгэл хүмүүст зориулж эд бараа хийж ирсэн билээ.

Кюүкёдоо

　　

Диор, Шанель ч яах вэ, үнэндээ Гинзад очсон хүнийг хүчээр боловч чирж оруулмаар дэлгүүр бол миний хувьд 1663 байгуулагдаж, 1880 онд Гинзад дэлгүүрээ нээсэн Кюүкёдоо. Энэ дэлгүүрээс уран бичгийн урлаг “шёдоо”, үнэрийн урлаг “кадо”-д хэрэгтэй юм бүхнийг авч болно. Японы уламжлалт цаас, зураг, бийр, будаг, дэвүүр, хүж ноёлох энэ дэлгүүрт ороод гарахад үзэх, үнэрлэх, тэмтрэх гурван мэдрэхүй найр хийсэн мэт санагдана. Япон хөгжим таалдаг бол сонсох мэдрэхүй тань ч баясна.

Итооя

　

Итооя бол 1904 онд байгуулагдсан бичиг хэрэгслийн дэлгүүр. Таних тэмдэг нь улаан clip (монголоор юу гэдэг вэ?) Үзэг бал, будаг харандааны төрлөөр дулимаг өссөн бага нас нөлөөлдөг үү, энэ дэлгүүрт ороод хэрэгтэй юмаа хурдхан аваад гарна гэдэг надад лав амаргүй (мөхөөлдөс-хорин дөрвийн чихэр-банька-торт-алим-мандарины ертөнцөд орсон хүүхэд шиг л болчихдог шдэ...). Албаны бичиг хэрэгсэл, уран зураг урлаг, янз бүрийн мэндчилгээ гээд цаас & цаасан дээр дүрс гаргахтай холбоотой юу л бол юу энэ дэлгүүрт байх агаад бараа бүтээгдэхүүний сонголт нь дан японоор хязгаарлагдахгүй нь ч сайхан.

Олон гудмаар явж, олон дэлгүүр орж ядарсны дараа хэн ч гэсэн хүчээ сэлбэх хэрэгтэй. Үүнд харин санаа зоволтгүй. Гинзад худалдааны ертөнц нэг дүгээрт, хоол ундны үйлчилгээ хоёр дугаарт орно. Таалагдсан газраа орж дуртай хоолоо идээд, харих заримдаа эндэхийн аль нэг их дэлгүүрийн доод давхраас нэртэй амттан бялуунаас гэрийнхэндээ авч харьвал төгс төгөлдр “гинбүра” өдрийн төгсгөл тэр билээ.

Гинза: Токио хотын мөнгөн гудам I

　

Саяхан монголоос танил ирээд. Нэг орой дагуулж хот үзүүлж харуулах болоод. Даанч Шинжүкү, Шибүяг үзчихсэн, Одайба руу явчихсан, Асакүсад мөргөчихсөн, Хотын захиргааны тэнгэр багандсан байшин, шинэ, хуучин телевизийн антенд гарчихсан, япон маягийн уушийн газар аль хэдийнээ орчихсон хүнд юу ч үзүүлдэг юм байгаам. Толгой гашилна биз дээ? Ядаж байхад хэргийн эзэн, хэнгэргийн дохиур маань ийм тийм юм сонирхож байна гэж чиг баримжаа өгөхгүй нь хэцүү. Өдрийн цагаар гадуур дагуулж явахаар бол япон цэцэрлэг үзүүлээд хаа нэгтээ пиво ууж суухсан. Даанч ажил тарсны дараа гэхээр харанхуй шөнө хаачилтай билээ. Эндэхийн хамаг музей 17:00 гээд хаалгаа бариаский. Бодож бодож том хүн байна даа энчдоо, юун Харажүкүгийн хачин моод үзэх, Гинза л явъя гэж бодлоо. Тэгсэн уулзахаар тохирсон өдөр бороо ороод, танил маань ондоо ажилтай болоод, яах уу ийх үү гэж нааш цааш баахан залгасны эцэст “ганц гудамж үзэхийн төлөө усан борооноор болих уу даа” гэж дуугарсан нь хоннэ болж таарав ... хэхэ. Гэхдээ яах вэ, жилийн өмнө нэг хүний хүсэлтээр Гинзагийн тухай бичиж байснаа санаж ямар гудамжаар явж, юу үзүүлэх байсныг энд танилцуулахаар шийдэв (гэхдээ энд тэнд нь элдэв коммент нэмж оруулав). Гайдбүүк маягийн танилцуулга хийхээс зайлсхийж, Мэйжигийн шинэчлэлээс хойших цаг үеийн онцлог, япон хүмүүсийн сэтгэлгээний өөрчлөлт зэргийг тусгахыг хичээсэн юмсан... чадсан эсэхийг мэдээж, мэргэн уншигч мэдэх буй заа :)

　　Гинза: Токио хотын Мөнгөн гудам

Япон орны төв нь яриан байхгүй Токио хот. Харин Токиогийн төв нь?

Энэ асуултыг хотын иргэдээс асуухад гарал үүсэл, нас намба, ажил мэргэжил, дур сонирхлоос хамааран янз бүрийн хариулт өгөх ажээ. Зарим настай хүмүүс Эдогийн төв бол зэн хааны ордон гэнэ. Зарим нь төр улсын төв Нагатачёо, Касүмигасэки хоёрыг нэрлэнэ. Сарариман(*1), OL(*2) армийн төлөөлөгчид бизнес, эдийн засгийн төв Марүноүчи, Кабүточёо гэж хариулна, эсвэл өндөр байшин сүндэрлэх Шинжүкү, Шинбаши хоёрыг дурдана. Залуучууд мэдээжийн хэрэг Шибүя, Харажүкү гэж дугарна. Хотын уугуул иргэд Эдо хотын эртний төрх байдлыг хадгалсан Асакүса, Канда, Кагүразака дүргүүдийг “миний хувьд Токиогийн төв” гэнэ. Харин асуултын өнцгөө өөрчлөөд Токиогийн хамгийн үнэтэй, ганган газар хаана вэ гэвэл ихэнх хүмүүс эргэлзээгүй Гинза гэж хариулна.

1612 онд Токүгава Иеясү жанжин улсын мөнгө цутгах урланг Эдо буюу өнөөгийн Токиод шилжүүснээр Гинзагийн түүх эхэлнэ. “Гин” гэдэг нь “мөнгө”, “за” гэдэг нь “зоос цутгах газар” гэсэн утгатай. 1800 он хүртэл хоёр зуугаад орчим жилийн турш Гинзад мөнгөн зоос цутгаж байсан тул энэ дүүргийг бий болоход мөнгө нөлөөлж, эдүгээ ч японы хамгийн үнэтэй худалдааны төвийн хувьд Гинзаг мөнгө тодорхойлно гэж болно.

Юуны түрүүнд Гинза газрын үнээр дэлхийд тэргүүлнэ. Японы эдийн засаг эрчимтэй хөгжиж Америкийг хүртэл айлган чичрүүлж байсан 80-аад онд Гинзагийн газрын үнэ хэд хүрч буй тухай мэдээ өдөр бүр зурагтаар гарч олныг шуугиулдаг байв. Тэр үед үнэт эдлэлийн Тасаки компани Гинза дотроо хамгийн үнэтэйд тооцогдох 4-р хороонд дэлгүүрийн газар худалдаж авахдаа 1 хавтгай дөрвөлжин метрийн төлөө сая гаруй доллар төлсөн нь тухайн үедээ рекорд болж байлаа. 2012 оны татварын албаны тайланд 4-р хорооны 1м2 газрыг 27 сая иенээр үнэлсэн тул Токио хотдоо Гинза дүүрэг газрын үнээр толгой цохисон хэвээр. Гагцхүү худалдан авахад хүрвэл Гинзагийн газар тайланд бичсэн үнээс хоёр, гурав дахин өлхөн өснө гэдэг бичигдээгүй хууль бас байдаг. Тиймээс татварын албаны үнийг баримжаа төдий л гэж ойлгох хэрэгтэй. Нөгөөтэйгүүр, Гинзад газар эзэмшинэ гэдэг ямагт нэр төрийн хэрэг, зэрэг зиндааны асуудал байсан. Мөн нэг алдвал ахин хэзээ ч эргүүлж авч чадахгүй гэдэг айдсаас үүдэн эндэхийн эзэмшил газраа зарах хувь хүн, пүүс компани ч бараг байхгүй. Тиймээс Гинзагийн газрын үнэ жинхэнээсээ хэд хүрэхийг ч хэлэхэд хэцүү аж.

Газрын үнээс гадна ажил, дэлгүүрийн байр түрээслэх үнээр ч Гинза эхний эгнээнд. 2012 онд Гинза байрны түрээсийн үнээр дэлхийд 9-р байранд орж байв (Business Insider 2012/11/14). Хэдий сүүлийн үед японы эдийн засаг уналтанд орж хавтгай дөрвөлжин метр газрын үнээр Хонг-Конг, Нью-Ёорк зэрэг хотуудад тэргүүн байраа алдаад байгаа ч Гинза 80-аад оноос өдийг хүртэл 30 гаруй жилийн турш дэлхийн хамгийн үнэтэй газар хэвээр байна. Эдүгээ Chanel, Hermes, Prada, Dior, Givenchy, Bvlgari зэрэг дэлхийн нэртэй, үнэтэй брэндүүд бүгд Гинзад дэргүүртэй бөгөөд энд дэлгүүрээ нээнэ гэдэг нэр төрийн асуудал болоод удаж буй (гэхдээ гадаад брэндүүд ч яах вэ.. хаа сайгүй л байгаа).

Гадаад бус япон дэлгүүрүүд рүү анхаарлаа хандуулбал, Гинзагийн алдартай япон дэлгүүрүүд яагаад ч юм “М” үсгээр эхэлсэн нэртэй: Мицүкоши, Мацүзакая, Мацүя, Микимото. Эдгээр нэрийг мэдэхгүй япон хүн байхгүй. Гэхдээ би олон жилийн түүхтэй том брэнд гэхээс илүү японы худалдааны ертөнцөд хувьсгал хийсэн “пионерууд”(анхдагч гэж болно, гэхдээ би чинь багадаа пионер байлаа) гэдгийг нь онцлохыг хүснэ. Мицүкоши бол 1904 онд байгуулагдсан японы анхны их дэлгүүр. Анхны их дэлгүүр гэдэг нь гэхдээ сонин биш л дээ. Харин дэлгүүрүүд бараа таваараа газраар өрдөг уламжлалыг Мицүкоши хамгийн анх зориглон халж бараагаа тавиур дээр тавьж, өлгүүрт өлгөх болсон нь сонирхол татна. Мөн 1923 онд анхны “Sale” зарлаж, 1927 онд анхны загвар үзүүлэх “шоу” зохион байгуулсан нь ч Мицүкоши. Харин худалдан авагчид дэлгүүрт орохдоо гутлаа тайлах ёсыг Гинзагийн Мацүзакая их дэлгүүр 1925 онд анх халжээ. Дараа нь 1933 онд худалдагч охидын хөнгөн кимоно хийцтэй дүрэмт хувцсыг халж, анхлан европ загвартай дүрэмт хувцас нэвтрүүлсэн нь тухайн үед ихээхэн шуугиан тарьж, европ хувцастай охидыг харахаар хүмүүс Мацүзакая руу уралдсан гэдэг.

Их дэлгүүр дундаас 1914 онд Мицүкоши анх гүйдэг шаттай (escalator) болоход олон хүмүүс зөвхөн өөрөө урсан гулгадаг сонин шатанд сууж үзэхийн төлөө л энэ дэлгүүрийн үүдийг татаж байсан түүхтэй. (90-ээд оны сүүлээр Скай их дэлгүүр нээгдэхэд манайд бас нэг тиймэрхүү юм болсон доо... кк) Япон хүмүүс техник технологийн дэвшлийг хэрэглэж нэвтрүүлэхдээ ямагт япон маягаар өөрчилж, өөрийн өнгө аяс оруулдгийг санууштай. Японд ирэх гадаад хүмүүс “сонин үйлчилгээ” хэмээн гайхдаг зүйлийн нэг бол "elevator girls" буюу лифт ажиллуулдаг намуухан дуутай, хөөрхөн царайтай найлзуур охид. “Лифт ажиллуулах” гэдэг нь дэлгүүрт ирсэн худалдан авагчидтай хамт лифтэнд орж, товчлуур дарж, лифт хэдэн давхарт зогсохыг, тухайн давхарт ямар бараа бүтээгдэхүүн зарж буйг танилцуулах ажил. Товчлуур дарж хүссэн давхартаа хүрэх төдийд хэн нэгний тусламж хэрэггүй сэн хэмээн прагмактик сэтгэхүйтэй гаднынхан гайхна. Харин япончууд "Ийм үйлчилгээтэй дэлгүүрт орохоор бүрэн дүүрэн үйлчилгээ авсан сэтгэгдэл төрнө" гэж хариулна. Энэ үйлчилгээг Мацүзакая дэлгүүр 1929 онд анх нэвтрүүлэхэд “эмэгтэйчүүдийн шинэ ажлын байр бий боллоо” хэмээн тухайн үеийн сонин сэтгүүл ихэд бахдан бичиж байжээ (ккк).

Харин Микимото бол японы анхны олон улсын брэнд болсон пүүс. Өнөөгийн хүн бүхний мэдэх Сони, Тошиба зэрэг компаниуд дэлхийн тавцнаа гарч ирэхээс хамаагүй өмнө, хаа холын 1896 онд Микимото Коичи японы “гурван алдарт нээлт”-ийн нэг гэгдэх сувд хийх аргыг патентжуулан Микимото брэнд бий болгосноор богинохон хугацаанд япон сувдны чанарыг хилийн чанадад мэддэг болжээ (ингэхэд, гурван алдарт нээлтийг шууд нэрлэх хүн байна уу...гүүгэлдэхгүй нэрлэсэн эхний хүнд гого ном өгье).

　　Түүхийн хуудас сөхвөл

1872 онд Токиод “Гинзагийн их түймэр” гэж хожим нэрлэгдэх түймэр гарч Гинза, зэргэлдээх Цүкижи дүүрэг тэр чигээрээ үнсэн товрог болов. Тухайн үеийн бүх байшин модоор баригдсан тул түймэр нэг байшингаас нөгөө байшин руу маш хурдан шилжиж нийтдээ 950,000 м2 газар, 4879 өрх шатсан гэдэг тоо баримт байдаг. Гэхдээ тийм хэмжээний түймэр болоход зөвхөн найман хүн амь үрэгдсэн нь Эдо хотын оршин суугчид галын аюулд хэр сэрэмжтэй байсныг харуулах болов уу.


Эдогийн гал сөнөөгч. Гинзатай холбоогүй зураг боловч миний хайртай зураачийн хайртай цуврал зураг... учир тэсэлгүй оруулчихлаа.

Түймрийн дараа японы Засгийн газар барууны жишгийг баримталж “шатдаггүй хот” байгуулахыг зорьжээ. Шатахгүй хотын зураг төслийг ирланд гаралтай Томас Уотэрс гардан хийхдээ Лондон хотын Рижэнт гудмыг загвар болгосон тул таван жилийн дотор хоёр давхар тойпуун байшинтай гудам бий болов. 1877 онд барилгын ажил дуусахад Гинзад амьдарч байсан хүмүүсийг орчин үеийн байшинд буцааж оруулна гэсэн амлалтаа хотын захиргаа биелүүлсэн(!) боловч шинэ гудамж япон хүмүүст нэр муутай, тийш нүүн орохыг хүсэх хүн олдохгүй байж. Үнэ ханш хэт өндөр байсан нь асуудлын зөвхөн нэг тал. Хамгийн гол нь “Чулуун байшинд амьдарвал хүний бие хөхөрч хөөгөөд үхчихдэг гэнэ шүү” гэх цуу яриа нэлээд газар авсан байж л дээ. Манайхаар бол “Ээ, болохгүй хүү минь, тархи нь задраад по-гий нь аваад явчихдаг юм” гэх төрлийн ярианд хүмүүс итгэж, ялангуяа настай хүмүүс хатуу чулуун байшинд халуун зуныг яаж тэснэ, өвлийн хүйтнийг яаж барна хэмээн ихэд дургүйцэж байсан гэдэг.

　　

Хэдий тийм ч Гинзагийн “Өрнийн цонх” болох түүх энэ үеэс үүдэлтэй. Иргэдийн оронд японы томоохон сонин, сэтгүүлийн газрууд Гинзад үүдээ нээж, мөн худалдааны пүүс, дэлгүүрүүд тойпуун гудамын нэг давхрыг эзэлснээр Гинзагийн цэцэглэлт эхэлсэн юм. Гинзад үнэт эдлэл, цаг, малгай, бошинз, даашинз, өмд цамц, халбага сэрээ, буйдан, шүхэр зэрэг өрнийн эд хэрэглэл зардаг дэлгүүрүүд төвлөрснөөс Гинза юм худалдан авах төдийгүй гадаадын сонин хачин юмыг сонирхон харж, зугаалах газар болж хувирав. Зөвхөн эндэхийн дэлгүүрүүд эд бараагаа газраар биш шилэн цонх, лангууны цаана өрдөг болсон нь ч үүнд нөлөөлөв. Худалдаа наймааг идэвхтэй явуулахаас гадна Гинза барууны хөгжил дэвшлийн ололтыг нэн түрүүнд нэвтрүүлж байжээ. Жишээлбэл 1883 онд “6” гэх нэг оронтой утасны дугаар бүхий цайны газар нээгдсэн нь хувийн хэвшлээс утастай болсон анхны газар байлаа. Ийнхүү Японы модернизаци, өрнөжих үйл явц Мэйжигийн шинэчлэл, тухайн үеийн засгийн газрын бодлогоос эхтэй ч бодит амьдрал дээр Гинзагаас эхэлсэн гэхэд хилсдэхгүй гэж бодно.

Харамсалтай нь тэр үед баригдсан байшингаас эдүгээ нэг нь ч үлдээгүй. 1923 оны 9-р сарын 1-ний өдөр болсон Кантогийн их газар хөдлөлтөөр тойпуун гудамж тэр чигээр нуран унаж, иргэдийн айдас ч нэг ёсны ортой байсныг харуулжээ.

Гэвч япончууд хотоо сэргээн босгох ажлаа даруй эхэлж долоохон жилийн дараа гэхэд Гинзагийн гудамж улам өргөсөж, өмнөхөөсөө ч өндөр барилгууд баригдав.

　　

Дашрамд япон хүмүүсийн сэтгэлгээний тухай нэгийг хэлэхэд, газар хөдлөхөд олон хүн амиа алдаж, асар их хохирол амссан учир япончууд 9-р сарын 1-ийг “Гамшгаас хамгаалах өдөр” хэмээн тунхаглаж, жил бүр албан байгууллагууд энэ өдөр төрөл бүрийн сургуулилалт хийдэг заншилтай болсон нь одоо ч хэвээрээ. Газар хөдлөлтийн дараа ч Гинза өрнийн соёлыг японд нэвтрүүлэх төв хэвээр байлаа. Жишээ нь, анхны кофе уух газар Гинзад бий болоход тэнд бразил кофе ууж, орчноо ажиглаж суух нь цаг үетэйгээ хөл нийлүүлэн алхах залуу хүний хийх ёстой зүйлийн нэг байв. Францад сурч алдаршсан Фүжита Цүгүхарү (ахлах ангиа төгсөөд шууд Франц руу сурахаар явахыг хүссэн боловч Мори Огайн зөвлөснөөр эхлээд японд урлаг, уран зураг сураад дараа нь Франц явсан) ханын зургийг нь зурсан “Коронбан” кафэд бялуу зэрэг барууны амттан идвэл бүр ч догь. Чухам “гинбүра” гэдэг үг энэ үед гарчээ. Үүсэл гарлынх нь тухай хоёр таамаг байдгийн нэг нь “Гинза” дээр “бүрабүра” буюу “дэмий сэлгүүцэх” гэдэг үгийг нэмэж товчилсноор “гинбүра” бий болсон гэдэг. Нөгөө нь, бразилийг японоор “бүражирү” гэж дуудах тул юм болгоныг товчилж хялбарчлах дуртай залуучууд Гинзад бразил кофе ууснаа “гинбүра” гэж хоорондоо хэлж ойлголцдог байснаас үүдэлтэй гэдэг. Ер нь япончуудын урт үгийг товчлох энэ зан одоо ч хэвээрээ. Хууль дүрэм, улс төрийн нам, яам тамгын газрын нэр бол мэдээжийн хэрэг, хамтлаг дуучин, ном, дэлгүүрийн нэр зэрэг товчлохгүй юм гэж байхгүй. Ямар ч байсан Гинза хавиар сонин хачинг сонирхон зугаацаж амаа ангайх үедээ ангайж, арвин мөнгө үрэх үедээ үрж явахыг “гинбүра” гэдэг.

Даанч залуучуудын гинбүра удаан үргэлжилсэнгүй. Учир нь япон дэлхийн дайнд оролцсоны нөлөө Гинзаг ч тойрч гарсагүй. Дайны байдал даамжирахад 1940 онд тансаг хэрэглээний үнэт эдлэл үйлдвэрлэх, худалдах хориг гарч, цахилгаан хэмнэх үүднээс дэлгүүрийн лангуу, зар сурталчилгааны самбарын гэрэлтүүлгийг ч унтраах ёстой болов. Мөн ший жүжиг, гуанз ресторан, баар цэнгээний газрыг хаах зарлиг гарсан нь Гинзад давхар цохилт болж, орчноо гайхан зугаацах хүмүүсийн оронд цэргийн жагсаал л өдрийн цагаар явах болжээ. Дайны сүүлийн жилүүд ийнхүү зогсонги байдалтай өнгөрч, дайн дуусахын алданд америкийн цэргийн онгоц өдөр алгасалгүй Токиог бөмбөгдөж байсан тул Гинза дүүрэг гурав дахь удаагаа үнсэн товрог болов.

Гэвч Гинза унасан ч эргэж босдог дондогмаа хүүхэлдэй, эсвэл үнснээсээ өөрийгөө дахин бүтээдэг галт шувууны (фениксийг ингэж орчуулах зөв үү?) адил дайны дараа дахин сэргэж, билэгдэл уд мод нь дахин цэцэглэж, дэлгүүр хоршоо нь дахин үүдээ нээж, хүүхнүүдийн өмсөх хувцас ч өмнөхөөсөө бүр ганган болжээ.

Дайн дууссаны дараа хорь хүрэхгүй жилийн хугацаанд япон улс эрчимтэй хөгжиж, эдийн засгийн чадлаараа барууны орнуудыг гүйцэх үед шилдэг, өвөрмөц дизайн, шийдэл бүхий өндөр барилга ч олон баригдав. Мөн энэ үед Гинза европоос гадна Америк орны соёлыг ч танилцуулах төв болж хувирав. 1971 онд Гинзад анхны Макдональдс нээгдсэн нь томоохон үйл явдлал байлаа. Ганган хувцас өмсч Гинзад очин Макдональдаас гамбургер аваад алхаж явангаа идэх нь залуучуудын хувьд тэргүүн зэргийн “гангараа” болов. Харин ямар ч цаг үед тийм хойно, хөгшчүүл тэднийг “замбарагаа алдсан”, “хүн зогсоороо хоол идэх шиг муухай юм байхгүй", "харахаас дургүй хүрэм” гэж загнадаг байж. Тэр үеийн бяслагтай гамбургерийн үнэ өнөөгийн Макдональдын үнэтэй адил байсныг бодохоор америк тивийн гамбургер гэдэг сонин хоолны төлөө шинэ, содон бүхэнд дуртай залуус мөн ч их мөнгө төлж байсан нь ойлгомжтой. 1970 онд Гинза руу хагас, бүтэн сайнд машин орохыг хориглож “явган зорчигчдын диваажин” гэж нэрлэх арга хэмжээ авч аятай орчин бүрдүүлснээр Гинзад зугаацах хүмүүсийн тоо бүр ч их нэмэгдэв.

Машины хориг одоо ч хэвээрээ тул Гинзаг хагас бүтэн сайнаар зорихыг зөвлөе. Гинзагийн үүх түүхийг үүгээр дуусгаж үзүүштэй, сонирхууштай байшин барилга, дэлгүүр хоршооны тухай дараагийн бичлэгт танилцуулъя.

-------------------------------------------------------------------
*1 сарариман - "salary man" гэдэг үгний япон дуудлага. Пүүс компанид ажиллаж цалингаараа амьдардаг буюу хувийн бизнес эрхэлдэггүй эрчүүдийг заана. Сарариманууд японы ажиллах насны, тогтвортой ажилтай эрчүүдийн 80%-ийг эзэлнэ.
*2 OL - "office lady" буюу "оффисд ажилладаг бүсгүй" гэсэн утгатай үг. Пүүс компанид ажилладаг, мэргэжлийн бус туслах чанартай ажил гүйцэтгэдэг бүсгүйчүүлийг заана.

Осенние дела

　 

В Токио осень и красота. Дни стоят теплые, а деревья нарядные. Красная, желтая, малиновая, бронзовая, рябиновая, оранжевая листва горит так, что стихи писать хочется. Ну, или хотя бы пост написать. Люблю осень в Японии за красоту и долготу. Ветер не обрывает листья с деревьев в одночасье как в Монголии – листопад продолжается почти до Рождества. Однажды попыталась объяснить знакомому из России значение слова 紅葉. Дословно это слово из двух иероглифов означает “покрасневшие листья”, а по смыслу – “багрянец осенних деревьев”. Русское слово “листопад” означает только опадание листвы с деревьев, поэтому 紅葉 я бы перевела как “красно-желто-бронзопад”. 

Но я отвлеклась, по календарю осень подходит к концу, поэтому подводим итоги. Теплая, красивая, нежная, долгая... осень получилась, если описывать природу и чувства. Ну а все остальное, как всегда – работа, переводы, встречи с друзьями, поездка в Хаконе. Из главных событий – была война. Спешу отметить, что офисная. Баталии продолжались с переменным успехом, моя сторона, к сожалению, проиграла, но и противник понес существенные потери. Не, все-таки работа – это хорошо. Сидишь в офисе, обедаешь с девушками за одним столом... а разведка доносит... а сводки с полей военных действий... а адреналин побурликивает... Но все по порядку. В общем, было нам объявлено в сентябре, что с октября вводится офисная униформа для сотрудников женского пола. С какого перепоя менеджмент принял такое решение объяснено не было, но приказ облачаться в униформу каждое утро приходя на работу был краток и обсуждению не подлежал.

А надо сказать, что в офисе на нашем этаже всего пять сотрудников женского пола и где-то полсотни мужчин. Естественно, что сотрудницы дружно подумали и сказали друг другу “А на фига?”. Впрочем все, кроме одной. Но ей уже далеко за 50 и вопросы офисной одежды, кажется, её не волнуют. Меня они тоже не особо волнуют, но это только потому, что я собираюсь переходить на новую работу. Короче, с тремя девушками решившим сказать решительное  “нет” я была более чем солидарна, но в протестные действия была вовлечена с внутренней отстраненностью. Мне и раньше приходилось наблюдать офисные войны, но такого противостояния, когда на одной стороне только женщины, а на другой мужчины – наблюдать пришлось впервые. Надо также отметить, что униформа эта, дрянь оказалась последняя с точки зрения здравого смысла и всего прекрасного.

Девушки решили сказать категорическое “нет”, но сделано это было, конечно же по-японски. Приказы не обсуждаются, они выполняются, поэтому первым делом было сказано “Хорошо, все понятно”. Через три дня сказано “Мы, конечно, будем утром и вечером переодеваться. Но комната для смены одежды очень маленькая. Морально трудно будет нам всем в тесноте. Настроение с утра испортится и на работу повлияет”. Менеджмент на это – вполне ожидаемо – ответил “не принимается”.

Поэтому в ход пошла другая карта: после тактического совещания женская половина просто сказала “В комнате нет штор, открыв дверь можно увидеть всю комнату. А вдруг кто её по ошибке откроет, когда кто-то переодевается? Если такое случится, что будет? Шок у нас будет. Вот что будет”. А это, надо сказать ультиматум в категоричной форме – прямой намек на разные жалобы на почве “шока”, подразумевающий также и бич современных офисов – жалобы на sexual harassment. На этот раз серьёзность аргументов и девичьих намерений до менеджмента дошла и было объявлено, что вопрос будет рассмотрен.

Большинство мужчин девушек поддержало – “уж лучше бы дело решали, а не что кому носить”. Но к сожалению, многие отреагировали в лучшем стиле мужского шовинизма. Некоторые ничтоже сумняшеся заявили “Я бы на вашем месте радовался, что не надо тратиться на одежду”, но это такие запущенные случаи, что про незнание женской психологии я даже говорить не стала, просто указала, что офисная униформа исторически, была введена как компенсация за то, что у женщин зарплата меньше, хотя работу они выполняют наравне с мужчинами.

Многие детали и нюансы борьбы я опускаю, так как мне дара батальных описаний не хватает, но в итоге менеджменту пришлось потратить 10 тысяч долларов на перестройку комнаты для смены одежды. Потребовался месяц, чтобы работы были завершены. Жаль конечно, что глупое решение отменено не было, но моральное удовлетворение все же есть. В следующий раз напишу, что стояло за этим решением – причины тоже очень японские.

Р. Акүтагава "Кэса, Моритоо хоёр" II (төгсгөл)

　　　

　　Хоёр

　　Шөнө. Кэса орноосоо босон дэнлүүний гэрлээс буруу харж суугаад ханцуйгаа хазан бодолд автана.

　　Түүний өчил

　　“Тэр ирэх болов уу, үгүй болов уу? Ирэхгүй байна гэж баймааргүй ч сар шингэх дөхсөн атал хөлийн чимээ үл сонсогдоно. Санаа нь хувирсан биш байгаа? Юмыг яаж мэдэх вэ, хэрэв тэр ирэхгүй бол... Би янхан хүүхэн шиг ичгүүртэй нүүрээрээ өглөөний нарыг дахин яаж харах вэ? Тийм шившгийг яахин тэсвэрлэж чадах вэ? Тэгвэл би замын хажууд хаягдсан үхдэлээс ялгаагүй болно. Доромжлуулж бузарлуулсан дээрээ энэ биеийн шившгээ ил гаргаад зогсохгүй хэлгүй хүн шиг дув дуугүй өөрийгөө зүхэж амьдрах учир. Хэрэв тэгвэл би үхсэн ч үхэл намайг тайтгаруулж эс чадна. Үгүй үгүй, тэр заавал ирнэ. Саяхан салахдаа түүний нүд рүү өнгийж харснаас хойш энэ бодолдоо би итгэлтэй. Тэр надаас айдаг. Намайг үзэн ядаж жигшдэг ч гэлээ надаас айдаг. Тийм ээ, би зөвхөн өөртөө найдаж байсан бол түүнийг заавал ирнэ гэж хэлж чадахгүй. Харин түүнд бол би найдаж байна. Түүний аминч сэтгэлд нь найдна. Аминч сэтгэлээс нь үүдэх өөдгүй айдаст нь найдна. Тийм учир би ийн хэлж чадна. Тэр заавал өнөө шөнө энэ өрөөнд сэмхэн орж ирнэ...

　　Гэвч өөртөө найдаж чадахгүй гэдэг би ямар арчаагүй вэ! Гурван жилийн өмнө би юуны түрүүнд өөртөө, өөрийнхөө гоо сайханд найдаж байсан. Гурван жилийн өмнө гэхээс тэр өдрийг хүртэл, гэсэн нь илүү онох байх. Тэр өдөр, авга эгчийн гэрт уулзахад би ганц хараад л түүний харцнаас өөрийн муухайг олж харсан. Харин тэр юу ч болоогүй мэт царайлаад аятай сайхан үг хэлж аргадаж байсан. Гэвч өөрийн үзэмжгүй муухайг мэдсэн эмэгтэй хүний сэтгэл тийм үгэнд хэрхэн тайтгарах билээ. Сэтгэл минь гонсойж, айж, гутарч байлаа. Балчир багадаа өрлөг эхийнхээ өвөр дээр сар хиртэхийг үзэхэд төрсөн эвгүй, жигтэй мэдрэмж тэр үеийн сэтгэлтэй харьцуулахад хэд дахин дээр байсныг хэлж мэдэхгүй нь. Миний хүсэл мөрөөдөл бүгд нэг дор хаа нэгтээ замхран одов. Дараа нь үүр шөнийн бороо шиг гуниг намайг бүрхэж, би гуниг ганцаардалдаа чичрэн үхдэл мэт биеэ түүнд даатгасан. Намайг эс хайрлах, намайг үзэн ядах, намайг жигшин зэвүүцэх тэр хүүхэмсэг эрд өөрийгөө өгсөн. Өөрийн муухайг мэдсэн тэр гутрал ганцаардлыг би тэсвэрлээгүй юм болов уу? Цээжинд нь нүүрээ наан халуун хүсэлд автах шиг болсон тэр мөчид бүгдийг хуурна гэж санаа юу? Эсвэл би өөрөө ч түүний адил хүсэл тачаалдаа хөтлөгдсөн үү? Ийнхүү бодох тусам ичиж үхмээр санагдана. Ямар ичгүүртэй, ичгүүртэй вэ! Түүний гараас мултран дахин биеэ захирах сэхээтэй болоод би өөрийн болчимгүй үйлдлээ ямар их зүхэж жигшсэн бэ!

　　Уур хилэн, уй гаслан холилдож уйлахгүй юм шүү гэж бодовч нулимс асгарсаар байлаа. Гэхдээ зөвхөн эхнэр хүний журмыг эвдсэндээ гутарч уйлсан юм биш. Доромжлоод ханахгүй намайг жигшиж байгаа нь, уяман өвчтэй нохой адил үзэх ядаад зогсохгүй тамлаж байгаа нь юунаас ч илүү сэтгэл сэвтүүлж зовоож байсан юм.

　　Тэгээд, дараа нь би яасан билээ. Одоо бодоход, өнө эртний явдал мэт ой тоонд тодорхой юм алга. Гагцхүү мэгшин уйлж байтал тэр миний чихэнд сахлаа хүргэв үү, үгүй юу халуун амьсгалаар “Ватарүг алъя” гэж нам дуугаар шивнэснийг санаж байна. Тэр үгийг сонсоод өдий хүртэл өөрөө ч эс ойлгох, амь орж сэргэх шиг сонин мэдрэмж төрж билээ. Амь орох? Сарны туяаг хэрвээ гэрэл гэвэл намайг ч бас амь орж сэргэсэн гэж болох байх. Гэхдээ жинхэнэ сарны гэрлээс ямар их ялгаатай вэ! Гэвч тэр аймшигт үгс намайг тайтгаруулсан бус уу? Би... эмэгтэй хүн гэдэг эр нөхрөө алуулсан ч хамаагүй, хүнээр хайрлуулахыг тэгтлээ хүсч баярладаг гэж үү?

　　Би жаахан сэргэсэн ч сартай шөнийн гэрэл шиг ганцаардмал, уйтай сэтгэлд автаж хэсэгтээ уйлав. Тэгээд? Тэгээд? Би хэзээ түүнд нөхрөө алахад тусална гэж амласан бол? Амлахдаа би сая анх удаа нөхрөө санасан. Анх удаа гэж би үнэнээсээ хэлж байна. Тэр хүртэл би зөвхөн өөрийгөө, өөрийн гутамшгаа л бодож байсан. Гэтэл тэр үед нөхрөө, үг цөөтэй нөхрөө... үгүй, нөхрөө биш, нөхрийнхөө надад нэг юм хэлээд инээмсэглэх царайг би харж байгаа мэт тов тод санав. Миний энэ санаа түүний царайг санасан тэр мөчид төрсөн болов уу? Учир нь би тэр үед хэдийнээ үхнэ гэж шийдчихсэн байсан. Шийдэж чадсандаа ч баяртай байсан. Гэвч уйлахаа болиод толгой өргөн түүний зүг хартал... сэтгэлээс нь урьдын адил өөрийн муухайг тольдон харсан учир миний баяр ч хормын дотор замхарсан шиг санагдана. Тэгээд... би дахиад өрлөг эхтэйгээ үзсэн сар хиртэлтийн харанхуйг санав. Чингэсэн нь... хөөр баярын ёроолд нуугдах төрөл бүрийн буг чөтгөр нэгэн зэрэг алдуурахтай адил байжээ. Би нөхөртөө хайртай учраас өөрийн биеэр солио хийж өмнөөс нь үхэх гэж байна уу? Үгүй ээ, би өөрт аятай байдлаар тэр хүнтэй ойртсон нүглээ ийнхүү наманчлах санаатай байна. Би бол журамт эхнэрийн ёсоор амиа хорлох зүрхгүй нэгэн. Хүмүүсийн нүдэнд өөрийгөө жаахан ч болов сайнаар харуулахыг санаархах нэгэн. Гэхдээ энэ бүгдийг өгөөмөр сэтгэлээр өршөөе гэж бодъё. Даанч миний санаа бүр ч өөдгүй, бүр ч муухай ажээ. Нөхрийнхөө өмнөөс үхэх нэрийн дор би үзэн ядалт, жигшилт, намайг тоглоомоо болгосон тэр шунал тачаалынх нь төлөө түүнээс хариугаа авахыг хүссэн бус уу? Нөгөө сарны гэрэл шиг амь орж сэргэсэн мэдрэмж түүний царайг харангуут алга болж, гагцхүү гуниг гутрал зүрхийг минь хөлдөөсөн нь үүнийг нотолно. Би нөхрийнхөө төлөө үхэхгүй. Өөрийнхөө төлөө л үхнэ. Сэтгэлийг минь шархлуулж, биеийг минь доромжилсны төлөө үхнэ. Миний амьдрал утгагүй байсан, миний үхэлд ч утга байхгүй.

　　Гэвч ийнхүү утгагүй үхэх нь надад амьд явснаас дээр. Би гунигаа нууж инээмсэглэсээр дахин дахин түүнтэй нөхрөө алах тухай тохирсон. Тэр совин мэдрэмж сайтай учир амнаасаа буцвал намайг яаж ч мэднэ гэдгийг таамагласан байх учиртай. Андгай хүртэл өргөсөн учир тэр заавал энд сэмхэн ирнэ.

　　Байз, салхины чимээ юу... тэр өдрөөс хойших хамаг зовлон гуниг энэ шөнө дуусна гэж бодохоор сэтгэл минь хөнгөрч тайвширна. Маргаашийн наран толгойгүй биед минь хүйтэн гэрлээ тусгана. Түүнийг нөхөр минь хараад... үгүй, одоо нөхрөө бодож болохгүй, нөхөр минь надад хайртай. Даанч би хайрыг нь хариулж эс чадна. Аль эртнээс би нэг л хүнийг хайрласаар ирсэн. Тэр хүн өнөө шөнө намайг алахаар ирнэ. Энэ дэнлүүний бүдэг гэрэл хайртай түүндээ эцсээ хүртэл тамлуулж тарчилсан надад дэндүү тод ажээ.

　　Кэса дэнлүүний зулыг үлээж унтраав. Удалгүй харанхуйд цонхны хаалт нээгдэх үл мэдэг дуу гарч өрөөнд сарны бүүдгэр гэрэл туслаа.

　　Тайшёо 7 оны 3 сар (1918)

Р. Акүтагава "Кэса, Моритоо хоёр" I

　　　

Р. Акүтагава "Кэса, Моритоо хоёр"
Орчуулга: Сүрэн (япон хэлнээс)

　　Нэг

　　Шөнө. Моритоо хашааны гадна сар ширтэн хатсан навчис гишгэж бодолд автана.

　　Түүний өчил

　　“Тэргэл саран гарчээ. Сар гарахыг үргэлж тэсэн ядан хүлээдэг атал гагцхүү өнөөдөр би гэрлээс нь айж байна. Өдий хүртэлх “би” өнөө шөнийн дотор үгүй болж маргаашаас алуурчинд хувирна гэж бодохоос хамаг бие дагжин чичирнэ. Хоёр гар минь цустахыг төсөөлж үзээч! Тэр мөчид би өөртөө ямар хараал барсан муухай амьтан санагдах бол. Ядаж үзэн ядах өстөн дайснаа хороох гэж байсан бол ингэтлээ зовж шаналахгүйсэн. Гэвч өнөө шөнө би өс хонзонгүй эрийг алахаас өөр замгүй.

　　Би түүнийг эртнээс таних ч нэрийг нь Ватарү Саэмон-но-жёо гэдгийг саяхнаас л мэдсэн. Гэхдээ түүний цагаан царай, эр хүнд баймгүй эелдэг зөөлөн төрх хэзээнээс харцанд минь торсон юм бол? Түүнийг Кэсагийн нөхөр болохыг мэдээд нэг үе хардах сэтгэл төрж байсан нь үнэн. Гэвч тэр хардалт одоо миний сэтгэлээс ор мөргүй алга болжээ. Тиймээс Ватарү миний хувьд хайр дурлалын өрсөлдөгч мөн ч гэлээ надад түүнийг үзэн ядаж, өширхөх сэтгэл үгүй. Харин ч эсрэгээр, би түүнийг өрөвдөж байна ч гэж болно. Кэсаг өөртөө татахын төлөө Ватарү хичнээн их хичээж чармайсан тухай Коромогава авхайгаас дуулаад өхөөрдөх сэтгэл хүртэл төрж билээ. Кэсаг эхнэрээ болгохын тулд Ватарү шүлэг хүртэл зохиож сурсан(*1) гээ биз дээ? Тэр хээгүй шулуун зантай самүрай эрийн хайрын шүлгийг бодохоор өөрийн эрхгүй инээмсэглэл төрнө. Гэхдээ шоолж тохуурхсан инээмсэглэл биш ээ. Бүсгүй хүнд таалагдахын төлөө тэгтлээ хичээх эр хүн миний сэтгэлийг хөдөлгөнө. Эсвэл миний хайрлаж дурласан хүүхэнд тэгтлээ таалагдахыг хичээх эр хүний хүсэл тэмүүлэл, амраг нь болох надад нэг төрлийн сэтгэл ханамж өгч байж ч мэдэх юм.

　　Гэвч ийнхүү ярихын чинээ би Кэсаг хайрлана гэж үү? Кэса бид хоёрын хайр дурлал өмнө, одоо гэсэн хоёр хэсэгт хуваагдана. Би нөхөрт гарахаас нь өмнө Кэсад хайртай байсан. Эсвэл өөрийгөө түүнд хайртай гэж бодож байсан. Гэхдээ одоо бодоход тэр үеийн миний дурлалыг цэвэр ариун гэх аргагүй. Би Кэсагаас юу хүсч байсан бэ? Залуу зандан байсан болохоор би Кэсагийн биеийг л хүсч байсан нь тодорхой. Жаахан хэтрүүлж хэлбэл, Кэсаг хайрлах миний сэтгэл бол бие махбодын тэрхүү дур хүслийг гоёмсгоор чимж байсан дэвэргэн мэдрэмжээс цаашлахгүй. Үүнийг дараах асуулт нотлоно. Кэсатай уулзалгүй гурван жил болоход би түүнийг мартаж чадаагүй нь үнэн боловч, хэрэв тэр үед биеийг нь эзэмдсэнсэн бол би ялгаагүй гурван жил мартаж чадахгүй санаж хүсэмжлэх байсан уу? Хэдий ичгүүртэй ч надад “тийм” гэж хариулах зориг алга. Кэсаг гэх миний сэтгэлд биеийг нь эзэмдэж чадаагүйд харамсах харуусал нэлээдгүй холилдсон байсан. Ийн ээдрээтэй сэтгэлээр би айн түгшиж асан, тэгсэн атлаа тэсэн ядан хүлээж байсан харилцааг Кэсатай үүсгэчихлээ. Одоо миний сэтгэл ямар байна? Өөрөөсөө дахиад асууя. Би үнэхээр Кэсад хайртай юу?

　　Гэвч хариулахаасаа өмнө би эс хүссэн ч гэлээ эхнээс нь бүгдийг эргүүлж нэг санах хэрэгтэй. Ватанабэ гүүр барьсны баяр ёслолын үеэр санаандгүй гурван жил хараагүй Кэсатай таарснаас хойш би хагас жилийн турш түүнтэй дахиж уулзахын төлөө төрөл бүрийн арга сүвэгчилсэн юм. Санасандаа ч хүрч уулзаж чадав. Үгүй ээ, уулзаад ч тогтоогүй. Би хүсч мөрөөдөж байснаараа Кэсаг өөрийн болгож чадав. Гэвч тэгэхэд зөвхөн биеийг нь эзэмдэж чадаагүйд харамсах харуусал ноёлж, намайг тийнхүү үйлдэлд түлхсэн гэж үл болно. Учир нь, би Коромогава авхайн гэрт Кэсатай хамт нэг өрөөнд сууж байхдаа тэрхүү харуусал хэзээнээс ч юм, нэг мэдэхнээ нимгэрсэн байсныг мэдэв. Би тэр үед хүүхэн хүний биеийг хэдийнээ үзчихсэн байсан нь миний хүслийг сулруулсан болов уу. Гэвч түүнээс ч том шалтгаан нь, Кэсагийн царай төрх гундсанд байлаа. Өнөөгийн Кэса гурван жилийн өмнөх Кэса биш болжээ. Арьс нь өнгөө алдаж, нүднийх нь эргэн тойрон нь хөхөрч сүүдэртжээ. Хацар, эрүү нь шуугдаж урьдын махлаг булбарай нь үлгэр мэт үгүй болсон байв. Зөвхөн түүний тунгалаг хар нүд л өөрчлөгдөөгүй хэвээр байлаа. Түүний царай төрхийн өөрчлөлт миний хүсэлд хүчтэй цохилт өгсөн нь лавтай. Би гурван жил уулзаагүй Кэсаг анх хараад өөрийн эрхгүй цочирдож харц шилжүүлснээ одоо ч сайн санаж байна...

　　Тийнхүү урьдын хүсэл замхарсан байтал би яагаад тэр хүүхэнтэй холбогдож орхив? Нэгд, би түүнийг дийлж эрхэндээ оруулах гэсэн сэтгэлийн сонин хөдлөлд автсан юм. Өөдөөс харж суусан Кэса авааль нөхөр Ватарүдээ хайртайгаа албаар дөвийлгэн ярьж байлаа. Гэвч түүний яриа надад оргүй хоосон санагдав. “Энэ хүүхэн нөхрөөрөө хоосон сайрхан бардамнаж байна” л гэж би бодсон. “Эсвэл надаар өрөвдүүлэхийг хүсээгүйдээ ийнхүү ярьж байна” ч гэж бас бодсон. Тэгж бодохын сацуу энэ хоосон бардамналыг нь илчлэх хүсэл хором хормоор хүч авч билээ. Гэвч “Түүний үгийг яагаад худал гэж бодсон бэ?” эсвэл “Чи өөртөө хэт итгэлтэйгээс Кэсагийн яриаг худалд тооцсон биз” хэмээн хэн нэгэн өөдөөс хэлбэл надад өөрийгөө цагаатгах үг алга. Гэлээ ч би түүнийг худал хэлсэнд итгэлтэй байлаа. Одоо ч би тийнхүү итгэсэн хэвээр байна.

　　Гэвч тэр үед зөвхөн түүнийг дийлье гэсэн хүсэл намайг эзэмдсэн гэвэл бас худлаа. Түүнээс гадна... хэлье гэхээр хацар халуу оргих шиг санагдана. Хэдий ичгүүртэй ч би цэвэр хуял тачаалд автсан байв. Тэр хүүхний биеийг эзэмдэж чадаагүйдээ харамсах харуусал биш. Түүнийг эзэмдэхийг хүссэн хүсэл ч биш, бүр дорд, хангаж л байвал хэн ч байсан хамаагүй, дур тачаалын төлөөх дур тачаал байсан юм. Янхан худалдаж авах ямар ч эрээс би тэр үед долоон дор байсан. Ямартай ч би ийм сэдлийн улмаас Кэсатай холбогдов. Холбогдов гэхээс илүү хүний эхнэр Кэсагийн нэр төрийг гутаав. Ийнхүү одоо эхний асуултандаа эргэж очвол... Үгүй ээ, иймдээ тулчхаад Кэсад хайртай эсэхийг өөрөөсөө асуух хэрэг алга. Хайртай гэхээс харин ч эсрэгээр хааяа түүнийг үзэн ядах сэтгэл төрнө. Бүх юм дууссаны дараа уйлан хэвтэх Кэсаг хүчээр тэвэрч босгоход, тэр ичих нүүргүй надаас ч илүү ичгүүртэй харагдаж билээ. Арзайж сэгсийсэн үс, хөлөрсөн нүүрнийх нь будаг шунх... тэр хүүхний бие, сэтгэлийн муухайг илчлээгүй зүйл ер үгүй. Хэрэв тэр мөч хүртэл би түүнийг хайрлаж байсан бол, миний сэтгэл тэр өдөр үүрд замхарсан болно. Харин тэр мөч хүртэл хэрэв би түүнийг хайрлаж байгаагүй бол, тэр өдөр миний сэтгэлд шинээр үзэн ядалт төрсөн ч гэж болно. Гэтэл өнөө шөнө би эс хайрлах хүүхний төлөө эс үзэн ядах эрийг алахаар завдаж буй бус уу!

　　Үүнд хэн ч буруугүй. Би өөрөө, өөрийнхөө амаар “Ватарүг алъя” гэж хэлсэн юм. Кэсагийн чихэнд амаа наан тийм үг шивнэснээ бодохоор би ч солиорчихсон байсан гэлтэй. Гэхдээ л би тэгж шивнэсэн. Шивнэхгүй гэж бодон шүдээ тас зуусан чигтээ, шивнэсэн. Яагаад тийнхүү шивнэсэн бэ? Одоо эргэж бодоод ч ойлгох юм алга. Гэхдээ хүчилж бодвоос, би тэр хүүхнийг жигших тусам, үзэн ядах тусам, дотроос нэг юм хатгаж түүнийг улам дорд унагаж доромжилмоор санагдаад байсан юм. Чингэхийн тулд хайртайгаа гайхуулаад байсан авааль эр Ватарү Саэмон-но-жёог нь алахыг Кэсад санал болгож хүлээн зөвшөөрүүлэх шиг энэ зорилгод нийцэх зүйл үгүй. Тийм учир би хар дарсан зүүдэнд автсан хүн шиг хүсээгүй аллагыг хүчээр тэр хүүхэнд тулгасан байх.

　　Тэгсэн ч “Ватарүг алъя” гэхэд хангалттай шалтгаан болохгүй гэвэл, дараа нь хүний мэдлээс хальсан далдын хүч (буг чөтгөр гэсэн ч яадаг юм) миний сэтгэл санааг эзэмдэн залж, нүглийн замд оруулсан гэхээс өөр арга алга. Ямар ч байсан би нэг л зүйлийг Кэсагийн чихэнд уйгагүй давтан хэлж байлаа. Тэгж байтал Кэса гэнэт толгойгоо өндийлгөөд номхоноор миний саналыг зөвшөөрч байна гэж хариулав. Зөвхөн тийн амархан зөвшөөрсөн нь миний гайхлыг төрүүлсэн юм биш. Царайг нь хартал Кэсагийн харцанд өмнө хэзээ ч харж байгаагүй сонин гэрэл гялалзаж байлаа. Тэр даруй “Садар эм!” гэж бодогдохын зэрэгцээ цөхрөл гэмээр мэдрэмж гэнэт сэдсэн зүйлийн аймшгийг нүдний минь өмнө ангал мэт дэлгэв. Энэ бүхий л хугацаанд тэр хүүхний завхай, гундсан төрх туж намайг зовоож байсныг хэлэх илүүц биз. Чаддагсан бол би амласнаа яг тэнд, тэр дор нь няцаамаар байсан. Тэр завхай хүүхнийг тийнхүү шившиг гутамшгийн ёроол уруу түлхэж унагамаар байсан. Хэрэв тэгсэн бол – тэр хүүхнээр хэдий би хүслээ хангаж тоглосон ч гэлээ – зүй ёсны уур хилэнгийн цаана хүн чанар минь толгой хоргодчих зай олох л байсан. Гэвч надад тэгэх сүйхээ дутсан. Кэса миний доторхыг нэвт шувт харсан янзтай гэнэт царайгаа хувиргаад намайг цоо ширтсэн тэр мөчид – би үнэнийг хэлье – яг тэр мөчид би цаг, өдөр тохироод Ватарүг алахаар андгайлсан юм. Учир нь эс зөвшөөрсөн тохиолдолд Кэса надаас өшөө авна гэхээс айсан хэрэг. Тийм ээ, тэр айдас одоо ч миний зүрхийг базчихаад тавихгүй байна. Хулчгар амьтан гэж намайг шоолмоор байвал дураа ханатал шоолцгоо. Гагцхүү тэр мөчид Кэсаг хараагүй хүн л тэгж намайг шоолно. Нулимсгүй нүдээрээ уйлах түүнийг хараад би цөхрөл алдан “Ватарүг алахгүй бол Кэса – өөрийн гараар биш ч гэлээ – ямар ч байсан намайг ална. Тэгсэн дор би өөрөө Ватарүг алъя” гэж бодсон юм. Миний айдас... Намайг ам өгсний дараа Кэса нүдээ буруулан цонхигор цагаан хацартаа хонхор гарган инээсэн нь миний айдас үндэслэлтэйг нотлох бус уу?

　　Ээ харла, тэр ёрын андгайнаас болж би бузартахын дээдээр бузартсан сэтгэлдээ хүний амь хөнөөсөн нүгэл нэмэх нь. Хэрэв өнөө шөнө би амнаасаа буцвал... Үгүй ээ, чингэхийг би тэвчихгүй. Нэгд, би андгайлсан. Мөн Кэсагийн өшөө авалтаас айж буйгаа ч би хэлсэн – энэ бол хэрхэвч худал айдас биш. Гэвч бас өөр зүйл байна. Тэр юу вэ? Намайг, өөдгүй хулчгар намайг гэмгүй эрийг алахад түлхэх тэр их хүч юу вэ? Би мэдэхгүй. Мэдэхгүй боловч... магадгүй... үгүй ээ, тийм байх учиргүй. Би тэр хүүхнийг жигшдэг. Түүнээс айдаг. Үзэн яддаг. Тэглээ ч, тэглээ ч би түүнд хайртай юм болов уу?”

　　Моритоо нааш цааш алхах ч дахиж үг үл дуугарна. Сарны гэрэл тусна. Хаа нэгтээгээс имаё(*2) дуу сонсогдоно:

　　Ай, хүний сэтгэл
　　Түнэр харанхуй лугаа адил
　　Хүсэл шуналын галд шатаж
　　Хийсэн одох амь болой

(төгсгөл дараагийн бичлэгт)

...........................................................................................................................

*1　Хэйан үед (794-1185) дурлалт хосууд бие биедээ хайрын шүлэг илгээх заншилтай байсан.
*2　имаё – Хэйангийн дунд үеэс Камакүра үе (1185–1333) хүртэл дэлгэрсэн дууны нэгэн төрөл.

Something Told the Wild Geese

Something Told the Wild Geese
Rachel Field (1894 – 1942)

　“Something told the wild geese
　It was time to go..
　Though the fields lay golden
　Something whispered,—‘Snow.’

　Leaves were green and stirring,
　Berries, luster-glossed,
　But beneath warm feathers
　Something cautioned,—‘Frost.’

　All the sagging orchards
　Steamed with amber spice,
　But each wild breast stiffened
　At remembered ice.

　Something told the wild geese
　It was time to fly,—
　Summer sun was on their wings,
　Winter in their cry.”

Баас or кофе?

　

Сүрэн:
- Баба баба, үхэж байлаа ч ийм юм идэхгүй, уухгүй. Нооо танк ю.
Найз:
- Дээд зэргийн кофе шдээ, ямар үнэтэйг мэдэх үү?

- Үнийг нь мэдээд ууна гэж байхгүй ээ.
- Зүгээр амсчих. Ганцхан балга.
- Баас бол баас.
- Сүрээээн, чи буруу бодоод байна. "Баас" биш “Копи Лувак” гэж бод.
- Чи нээрээ, Тэпкод ажиллавал таарна.
- Тэпко яасийн?
- Цөмийн хог булшилж хаях газар хайхдаа "цөмийн урвалын эцсийн бүтээгдэхүүнийг хадгалах газар” гээд байсан даа.
- ... ... (хөмсөг зангидна).
- Сорри, сорри. Найзыгаа Тэпко шиг атгаалжин хар мангастай зүйрлээд, би нээрээ.
- Ууувал чинь уучилна.
- ... гэхдээ яаж ч нэрлэсэн амьтны баас биз дээ?
- Ингэхэд хэн үхэр, морины бааснаас илүү сайхан үнэр энэ дэлхийд байхгүй гээд байлаа?
- Үхрийн баас биш аргал гэдэг юм. Морины баас биш хомоол.
- Баас бол баас.
- Нойтон баас биш шүү, наранд сайхан хатсаныг нь хэлнэ.
- Копи Лувак ч ялгаагүй. Сайн угаагаад наранд сайхан хатаадаг шдээ.

Аргументыг хүлээн зөвшөөрсөн ч уугаагүй ээ... хэхэ

P.S.
* Копи Лувак – Индонезийн "тусгай боловсруулалт"-аараа алдартай кофе. Товчхондоо, цивет гэдэг муурын төрлийн амьтны идэж гаргасан (баасан) кофег хэлнэ. Амьтны ходоодны шүүс кофены гашуун гадаргууг боловсруулж эцсийн дүнд ихэд гоё амттай кофе болдог гэлцэх.

** Тэпко - Tokyo Electric Power Company (TEPCO)

Хэн хулгайлав?

Нетээр тэнэж яваад япончууд хулгайлсан, үгүй монголчууд хулгайлсан, үгүй аль аль нь хулгайлсан... гээд хөөрхөн маргаан уншчихав. Сүрэн учрыг олж хужрыг тунгааваас хэн нь ч хулгайлаагүй юм аа. Гэхдээ орчин цагт байсан бол яах аргагүй монголчууд бас солонгосчууд хулгайлсан болж таарна. Юун тухай яриад байна вэ гэвэл Японы "Төмөр замын дуу", Монголын "Хүмүүн төрөлхтөн" & Солонгосын "Сурагчдын дуу".

Товч мэдээ:

Энэ дуу Мэйжигийн 33 он буюу 1900 онд зохиогдсон бөгөөөд 1987 он хүртэл Япон улсын хамгийн урт дуунд тооцогдож байв. Арлын орны өнцөг булан бүрийг холбосон хэд хэдэн төмөр замын тухай дуунаас бүрдэнэ. Эхний дуу нь Токио, Нагоя, Кёото, Осака, Кообэ зэрэг худалдаа аж үйлдвэрийн томоохон зангилаа хотуудыг холбосон 588 км урт Тоокайдоо төмөр замын тухай. Токиогийн Шинбаши буудлаас (тэр үед Токио буудал хараахан баригдаагүй байсан) эхлээд Шинагава, Ёкохама, Ёкосүка, Камакүра, Одавара, Шизүока гээд төмөр замын томоохон буудал, зам дагуух үзэсгэлэнт газар, нэртэй сүм хийд, түүхэн дурсгалт газруудын тухай магтан дуулна.

Дараагийн дуу нь Тоокайдоо төмөр замын төгсгөл буюу Кобэ хотоос Кюүшүү арал хүртэл тавьсан Санъёо төмөр замын тухай. Кобэ хотоос эхлэн Хёого, Окаяма, Хирошима, Ямагүчи мужуудын төмөр замын гол буудлууд, уул нуруу, сүм дугана, цэцэрлэгт хүрээлэн, боомт хот гээд бахдам бахархам бүхнээ дуулна. Удаахь дуу нь Токиогийн Үэно буудлаас хойд нутаг руу тавьсан Оошюү Иваки төмөр замын тухай. Тэр нь өнөөгийн Тоохокү шугам & Жёобан шугам. Далийхад, Кавабавагийн алдарт "Цасны орон" руу энэ төмөр замаар явна... Дүгнэхэд, бүх гол төмөр замын тухай дуулдаг учир энэ дууг Япон улсын төмөр замын сүлд дуу ч гэж болно.

Өмнөх зууны эхний хэсэгт япончууд Хятадыг эзэлчихсэн, Манж-Го улсыг байгуулчихсан, тэр нь Өвөр монголын газар нутгийг бас хамарчихсан байсан. Манжуурт япончууд үй олноороо нүүж суурьшаад, сургууль соёл байгуулаад (Шиба Рёотароод орчуулга хийсэн "Тал нутгийн тэмдэглэл" зохиолын баатар Цэвэгмаа гуай багадаа тийм сургуульд явж япон хэл сурсан) үйлдвэр бариад, төмөр зам тавиад... ихээхэн юм өрнүүлж байсан даа. Нутагтаа сонсож байсан дуугаа ч авч очсон байж таарна. Тэр нь манайд эмэгтэйчүүдийн эрх чөлөөний тухай дуу "Хүмүүн төрөлхтөн" болоод, Солонгост эрдмийг эрхэмлэхийг сургасан "Сурагчдын дуу" болсон юм. Хэдий тийм ч оюуны өмчийн тухай ойлголт байгаагүй үеийн юмыг (тодруулбал Европ, Япон, АНУ-д байсан, Хятад & Монголд байгаагүй) хулгайлсан гэж болохгүй л болов уу. 

　　Үг: Оовада Тэкэки
　　Ая: Ооно Үмэвака & Үэ Санэмичи

　　

P.S. 1987 онд зохиогдсон Японы хамгийн урт дуу үнэн дэнэг. Дэндүү дэнэг учир нэрийг нь ч энд бичихгүй. Гэхдээ дэнэг юм хийж энэ дуунаас "хамгийн урт дуу" цолыг булаасан нь харамсалтай.

Про мироустройство

9 сентября

Не, ну почему так: то ничего, то все? Живешь себе месяцами – тихо мирно, тишь да гладь, Божья благодать. Никаких тебе землетрясений и цунами личного масштаба, на работе и дома все устаканилось. Хоть шаром покати для проверки – может какая-то мелкая проблемка за уголок закатилась? Ан нет – пусто!

И вдруг – ой, как не люблю я это “вдруг” – такое навалится, что мало не покажется. Все и сразу. И на работе, и дома. Земля трясется, ветер с ног сбивает, гром и молнии устрашают. Столько животрепещущих проблем, а главное, каждая так живо трепещет, что не браться за ее решение хочется, а бежать куда подальше.

И не сбежишь ведь. Как тут сбежишь, когда сотня дел вокруг и каждое протягивает руки, требуя хлеба и воды моего внимания, ака решения? Очень мне хочется договориться с мироустройством, чтобы оно мне всяко-разные проблемы отмеряло и штучно отвешивало: одну в неделю, в год 52, как-то так. По-моему, справедливо и лучше, чем затишье на полгода, а потом вдруг гром! – и буря на неопределенный промежуток времени.

P.S. Что-то меня сегодня на погодно-атмосферные сравнения тянет... Виноват телевизор – с утра нудным голосом что-то про тайфун вещал.

Уходило лето

　　Веселые Ребята "Уходило Лето", 1979.

　　Не было печали, просто уходило лето,　
　　Не было разлуки - месяц по календарю...　

Найман сар

"Найман сар" гэхээр нэг л тиймэрхүү... Аюурзаны энэ тайлбар харахаар "Сүүн сар", малчдын зурхай харахаар "Гуран сар" гэх ёстой мэт. Гэхдээ нэр ч яахав, зүгээр зуны адаг сарын адаг өдөр Цветаеваг санасан билээ:

　　Август — астры,
　　Август — звёзды,
　　Август — грозди
　　Винограда и рябины
　　Ржавой — август!

　　Полновесным, благосклонным
　　Яблоком своим имперским,
　　Как дитя, играешь, август.
　　Как ладонью, гладишь сердце
　　Именем своим имперским:
　　Август! — Сердце!

　　Месяц поздних поцелуев,
　　Поздних роз и молний поздних!
　　Ливней звёздных —
　　Август! — Месяц
　　Ливней звёздных!

　　7 февраля 1917

Р. Акүтагава "Тэргэнцэр"

Япон хүүхдүүд арван жилдээ уран зохиолын хичээл дээр үздэг Акүтагавагийн өгүүллэг. Рашёомон, Ширэнгэд хоёроос илүү энэ өгүүллэгийг япончууд мэдэх байх шүү.

Р. Акүтагава "Тэргэнцэр"

Орчуулга: Сүрэн (япон хэлнээс)

　　Одавараг Атамитай холбох нарийн төмөр зам тавих ажил Рёохэйг найман нас хүрдэг жил эхэлсэн билээ. Рёохэй төмөр замын ажил харахаар өдөр бүр тосгоны зах руу явна. Төмөр замын ажил гэхээс төмөр замын тэргэнцэрээр шороо зөөж байгаа нь хүүгийн сонирхлыг татаж тийнхүү харахаар очдог байв.

　　Шороо ачсан тэргэнцэрийн ард газар шорооны хоёр ажилчин зогсож явна. Уулын бэлээр уруудах учир тэргэнцэр хүний хүч дэмгүй эрчээ аван хурдална. Тэргэнцэр савлан дайвалзаж салхи татуулан давхихад ажилчдын хантаазны хормой дэрвэж, нарийхан төмөр зам тахийж муруйна – Рёохэй энэ бүхнийг харан ажилчин болох юмсан гэж мөрөөднө. Эсвэл ядаж ганцхан удаа ажилчидтай хамт тэргэнцэрийн ард тийн зогсоод давхиж үзэхсэн гэж бодно. Тэргэнцэр тосгоны захын тэгш газар ирээд аяндаа зогсоно. Зогсов уу, үгүй юу ажилчид шаламгай гэгч нь үсрэн бууж тэргэнцэрт ачсан шороог төмөр замын төгсгөлд асгана. Тэгээд тэргэнцэрээ түрсээр сая ирсэн замаараа дахин уул өөд зүтгэнэ. Рёохэй тэр үед тэргэнцэрт суудаггүй юм гэхэд ядаж араас нь түлхэх юмсан гэж бодно.

　　Өвлийн хоёрдугаар сарын эхэнд Рёохэй нэгэн үдэш хоёр насаар бага дүү бас дүүтэй нь нас чацуу хөрш айлын хүүтэй хамт тосгоны зах, тэргэнцэр тавьсан газар руу явжээ. Тэнд үдшийн бүрийд шавар шороо болсон тэргэнцэрүүд эгнэсэн байлаа. Харин эргэн тойронд нь хаашаа ч харсан ажилчдын бараа харагдсангүй. Гурван хүү айж эмээсээр хамгийн захын тэргэнцэрийг түлхэв. Хөвгүүдийн хүч нь дүймэгц тэргэнцэрийн дугуй гэнэт хяхтнан дуугарч аажуухан хөдлөв. Тэр дуунд Рёохэйгийн хүйтэн хөлс асгарав. Гэвч дахин хяхтнахад Рёохэй айсангүй. Гурван хүүг түлхэхэд тэргэнцэр түр тар хийн төмөр замаа даган өгслөө.

　　Тийнхүү арван кэн(*1) хиртээ явтал төмөр зам нэлээд өгсүүр болж, хэчнээн түлхээд ч тэргэнцэр гурван хөвгүүний хүчинд урагшлахаа болив. Харин ч эсрэгээр гурвуулаа дийлдэж ухрах тохиолдол гарна. Рёохэй одоо боллоо гэж бодоод хоёр дүүдээ дохио өгөв:

　　- Cууя!

　　Хөвгүүд нэгэн зэрэг гараа татан авч тэргэнцэрт үсрэн орцгоолоо. Эхэндээ тэргэнцэр аажуухан дайвж байснаа аяндаа хурдаа авч эрчлэн уруудав. Тэр даруй харах бараа нүдний өмнө ярагдан хуваагдаж, хоёр тийш асар хурдтай тэлэн өргөжив. Хацар алгадах үдшийн салхи, хөл доор түчигнэн доргих тэргэнцэр – Рёохэй тэнгэрт хөөрсөн мэт баярлаж байлаа. Гэвч тэргэнцэр хоёр, гурван минутын дараа байсан газраа буцаж ирээд зогсов.

　　- Дахиад нэг түлхье!

　　Рёохэй хоёр дүүтэйгээ дахиад тэргэнцэрийг түлхэхийг завдав. Гэтэл дугуй эргэж ч амжаагүй байтал ард нь гэнэт хэн нэгний хөлийн чимээ сонсогджээ. Сонсогдоод зогсохгүй хөлийн чимээ гэнэт зандран загнах ууртай дуу болж хувирав:

　　- Муу золигнууд! Тэргэнцэрт гар хүрэхийг хэн зөвшөөрсөн юм бэ?　

　　Тэмдэгтэй хуучин хантааз, улиралдаа зохицоогүй сийрсэн малгай өмссөн өндөр ажилчин архан талд нь зогсож байлаа. Гэвч түүний бараа хараанд өртөх үед Рёохэй хоёр дүүтэйгээ аль хэдийнээ тав, зургаан кэн зугтаж амжсан байв. Түүнээс хойш Рёохэй гэрийн ажилд зарагдчихаад буцаж явах үедээ талбайд тэргэнцэрүүд эзгүй байхыг харсан ч дахин сууж зүрхэлсэнгүй. Тэр ажилчны төрх одоо ч Рёохэйн ой тойнд хаа нэгтээ зурайн тодорно. Бүрэг харанхуйд цайрах жижиг шар сийрсэн малгай... гэвч тэр дурсамжийн өнгө ч жилээс жилд бүдгэрсэн ажээ.

　　Арваад хоногийн дараа Рёохэй дахиад ганцаараа их үдийн алдад ажлын талбайд очиж тэргэнцэрүүд ирж буцахыг харан зогсож байлаа. Гэтэл шороо ачсан тэргэнцэрээс гадна дэр мод ачсан нэг тэргэнцэр гол шугам болох өргөн замаар өгсөөд ирэв. Тэр тэргэнцэрийг хоёр залуу түрж явна. Тэр хоёр Рёохэйн нүдэнд нэг л дулаахан санагджээ. Жаалхүү “Энэ ах нар лав загнахгүй байх” гэж бодоод гүйж очин,

　　- Ах аа, би түлхэлцээд өгөх үү? гэж асуув.

　　Судалтай цамц өмссөн ажилчин доош харан тэргэнцэрээ түрсэн чигтээ Рёохэйн найдаж байсанчлан “Тэгээч, түлхээд өгөөч” гэж уриалгахан хэлэв. Рёохэй тэр хоёрын дунд ороод хамаг хүчээрээ түлхэж эхлэхэд чихэндээ ороомог тамхи хавчуулсан нөгөө залуу нь:

　　- Миний дүү ч чадалтай байна шүү гэж Рёохэйг магтав.

　　Явж байтал эгц өгсүүр зам аажмаар налуувтар болж эхлэв. Рёохэй дотроо “Одоо болно” гэж хэзээ хэлэх бол гэж түгшиж явлаа. Гэвч хүчлэн тонгойж байсан хоёр залуу өндийн нуруугаа тэнийлгээд дув дуугай тэргэнцэрээ түрсээр. Рёохэй тэсгэл алдан, эмээн эмээн “Би хэчнээн түлхсэн ч болох уу?” гэж асуухад хоёр залуу “Болно оо” гэж зэрэг хариулав. Хөвгүүн “Ямар сайн ах нар вэ” гэж бодлоо.

　　Тав, зургаан чёо(*2) хиртээ явсны дараа зам дахин тахийж өгсүүр болов. Замын хоёр талаар бэрсүүт жүржийн талбайд олон жимс нарны гэрлийг шимэн шаргалтана. “Өгсүүр зам нь гоё юм аа, удаан түрнэ” – Рёохэй ийн бодоод хамаг чадлаараа түлхэхийг хичээв.

　　Жүржийн талбай дундуур өгсөж гарахад төмөр зам гэнэт уруу болов. Эрээн цамцтай эр Рёохэйд “За суу” гэхэд Рёохэй шууд үсрэн суув. Гурвуулаа үсэрч гармагц тэргэнцэр жүржийн моднуудын сэнгинэм сайхан үнэрийг сэвэлзүүлэн жирийтэл уруудан хурдлав. Салхи хүрмийг нь дүүргэн явахад Рёохэй “Түлхсэнээс суусан нь гоё” гэж мэдээжийн юм бодлоо. “Явахдаа удаан түлхвэл буцахдаа удаан сууна” гэж ч бас бодов.

　　Хулсан шугуйтай газар ирээд тэргэнцэр аажуухан зогсоход гурвуулаа бууж хүнд тэргэнцэрээ урьдын адил түрэв. Нэг мэдэхнээ хулсан шугуй холимог ой болов. Өгсүүр замд заримдаа хатсан навчинд харагдахгүй болтлоо хучигдсан, зэвэрсэн төмөр замын хэсгүүд ч таарч байлаа. Замын тэр хэсгийг өгсөн гартал өндөр хадан хясааны цаана хөвөө хязгааргүй, хүйтэн нэлгэр далай цэлийн харагдав. Далай харагдмагц Рёохэй гэнэт гэрээсээ дэндүү хол явчихсанаа ухаарав.

　　Гурвуулаа дахин тэргэнцэртээ суулаа. Тэргэнцэр баруун талдаа далайн эрэг дагуу ургасан моддын мөчир доогуур хурдална. Гэвч Рёохэй түрүүнийх шигээ баярлаж хөөрсөнгүй, “Одоо харихгүй бол болохгүй” л гэж дотроо бодож байлаа. Гэхдээ очих газраа очихоос нааш тэргэнцэр ч, тэд өөрсдөө ч буцаж чадахгүй гэдгийг мэдээж Рёохэй сайн ойлгоно. Удалгүй тэргэнцэр эгц зүссэн уулын хормой түшсэн, тутрагын сүрлэн дээвэртэй цайны газрын өмнө ирж зогсов. Хоёр ажилчин дотогш ороод хөхүүл хүүхэд үүрсэн цайны газрын эзэн бүсгүйтэй яриа дэлгэн аажуу тайван цайлж эхлэв. Харин Рёохэй ганцаар үлдээд жаахан хямарч дэмий л тэргэнцэрээ хэд тойрч үзлээ. Тэргэнцэрийн бат бэх банзан хананд үсэрч наалдсан шавар хатсан байх ажээ.

　　Нэлээд хүлээсний дараа чихэндээ ороомог хавчуулсан залуу (гэхдээ энэ үед чихэнд нь ороомог байсангүй) гарч ирээд тэргэнцэрийн хажууд зогсох Рёохэйд сонинд ороосон боов өгсөнд Рёохэй “Баярлалаа” гэж хөндий дуугаар хэлэв. Гэвч тэр даруйдаа гэмшиж, хүйтнээр хариулснаа цайруулах гэсэн шиг баглаатай боовноос нэгийг авч амандаа хийжээ. Боовонд сонингийн цаасных бололтой, газрын тосны үнэр шингэсэн байлаа.

　　Гурвуулаа тэргэнцэрээ түрж налуухан хөтлөөр дээш өгсөв. Гэвч энэ удаад Рёохэй гар нь тэргэнцэрийг түлхэвч сэтгэлдээ тэс ондоог бодно.

　　Хөтөл даваад уруудаж буутал түрүүнийхтэй адил цайны газар таарав. Ажилчид тийш орсны дараа Рёохэй тэргэнцэр налж суугаад харих тухай л бодно. Энэ үед жаргах нарны туяа цайны газрын өмнө цэцэглэсэн тоорын модны оройг шүргэж байв. Рёохэй “Нар жаргах нь ээ...” гэж бодмогц байж суух аргагүй болов. Жаалхүү тэргэнцэрийн төмөр дугуйг өшиглөж нэг үзээд, ганцаараа хөдөлгөж дийлэхгүйгээ мэдэвч араас нь түлхэж нэг үзээд үймсэн сэтгэлээ аргална. Тэгж байтал ажилчид гарч ирээд тэргэнцэрт ачсан дэр модоо буулгаж эхлэнгээ Рёохэйд ажиг ч үгүй ийн хэллээ:

　　- Миний дүү, одоо хариарай. Бид өнөөдөр эндээ хононо.

　　- Их оройтвол гэрийнхэн чинь санаа зовно шүү.

　　Рёохэйн дотор зурсхийв. Удахгүй харанхуй болно, ноднин жилийн сүүлээр ээжтэйгээ Ивамүра тосгонд очсоныг бодоход өнөөдрийн зам гурав, дөрөв дахин хол байсан, өнөөдөр гав ганцаархнаа ийм хол ирсэн... Энэ бүхнийг Рёохэй агшин зуур ойлгож золтой л уйлчихсангүй. Гэвч уйлаад нэмэргүй гэж бодлоо. Жаалхүү ажилчин залууст эв хавгүй мэхийн ёслоод төмөр зам дагуу ум хумгүй гүйв.

　　Рёохэй хар хурдаараа нэлээд удаан гүйлээ. Гүйж байхдаа тээртэй санагдсан учир өвөрлөсөн боовоо замын хажуу руу чулуудав. Модон ултай сүрлэн шаахайгаа ч зэрэг тайлж хаяв. Оймстой хөлийнх нь улыг хайрга чулуу хатгаж, нухаж өвтгөсөн боловч хөл нь хамаагүй хөнгөрч гүйх нь хурдан болжээ. Рёохэй зүүн талдаа далайн амьсгааг мэдэрсээр өндөр хөтөл өөд гүйж гарав. Үе үе хоолой нь зангирч нүдэнд нь нулимс тунарна. Гэвч Рёохэй өөрийгөө хүчлэн тэвчиж, гагцхүү хамар нь шархирч амьсгаа нь шуухитнана.

　　Хулсан шугуйн хажуугаар гүйн өнгөрөхөд үдшийн гялбаанд туяарах Хиганэ уулын оройгоос жаргах нарны сүүлчийн туяа татарч байлаа. Рёохэй улам сандарч тэвдэв. Ирэх, буцах зам адилгүй учраас тэр үү, эргэн тойрны бүх юм ондоо харагдаж санааг нь зовооно. Тэгтэл хөлсөнд норсон хувцас нь хүртэл тээртэй санагдсан тул ум хумгүй гүйсэн чигээрээ хүрмээ тайлж замын хажуу руу шидэв.

　　Бэрсүүт жүржийн талбайд ирэх алдад эргэн тойрныг харанхуй улам нөмрөв. Рёохэй “Амьд л үлдвэл” гэж бодон халтирч бүдэрсэн ч гүйсээр л байлаа.

　　Холоос бүрэг харанхуйд арай хийж тосгоны зах дахь төмөр замын ажлын талбай харагдахад Рёохэйд дуу тавин уйлмаар санагдав. Гэвч царай нь үрчийж, доголон нулимс унагасан ч уйлалгүй тэвчин гүйсээр байлаа.

　　Рёохэйг тосгонд гүйж иртэл замын хоёр талаар айлуудын гэрэл хэдийнээ ассан байжээ. Айлуудын гэрлэн дундуур гүйж явахдаа толгойноос нь уур савсаж буйг жаалхүү мэдэж байв. Амьсгаадан гүйх Рёохэйг хараад худгаас ус зөөх хүүхнүүд, тариан талбайгаас буцах эрчүүд “Хүүе, яагаа вэ?” гэж дуудан асууцгааж байлаа. Гэвч жаалхүү барааны дэлгүүр, үсчин, гэрэл ассан айлуудын урдуур хар хурдаараа таг дуугай гүйн өнгөрөв.

　　Гэрийнхээ үүдэнд гүйж ирээд Рёохэй тэсэлгүй хоолой мэдэн цурхиран уйллаа. Уйлах дуугаар нь аав, ээж хоёр нь санд мэнд гарч ирэв. Ээж нь нэг юм хэлэнгээ Рёохэйг тэврэхийг оролдох авч Рёохэй гар хөлөө савчин эхэр татан уйлсаар байлаа. Түүний дэндүү чанга, дэндүү их уйлах дуунаар хөрш айлын гурав, дөрвөн авгай хүүхэн харанхуйд гэрийнх нь гадаа ирэв. Ээж аав, цугласан хүмүүс бүгд ам амандаа түүнээс уйлах учрыг нь асууна. Гэвч Рёохэй уйлахаас өөрийг үл мэднэ. Тийм хол замыг ганцаар гүйж ирэхдээ ямар их айж тэвдэснээ бодохоор орь чангаар хэчнээн уйлавч уйлж барахгүй мэт хүүд санагдах ажээ.

..............................................................

　　Рёохэй хорин зургаан настайдаа эхнэр хүүхдийн хамт Токиод иржээ. Одоо тэр нэгэн сэтгүүлийн газрын хоёр давхарт улаан үзэг барин хянагч хийдэг. Гэхдээ Рёохэй бага насныхаа тэр нэгэн өдрийг хааяа ямар ч учир шалтгаангүй санадаг юм. Ямар ч учир шалтгаангүй? Хатуу бор амьдралд ядарсан түүний нүдний өмнө одоо ч гэсэн тэртээх өдрийнх шиг бүрэг харанхуй ой шугуй, өгсүүр уруутай нарийхан зам бүдгэрч тодрон үргэлжилсээр...

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

　　*1 кэн – уртын нэгж, 1.82 метр
　　*2 чёо – уртын нэгж, 109.09 м

　　Орчуулгын тухай тайлбар:

　　Зохиолын нэр буюу японоор トロッコ, англиар "trolley", оросоор "вагонетка" гэх энэ үгийг монголоор юу гэхийг мэдэхгүй нэлээд удаан хайв. Өвөр монголчууд “Зүтгүүр тэрэг” гэж орчуулсан байна лээ. Гэхдээ “зүтгүүр” гэдэг оросоор “локомотив”. Энэ өгүүллэгт гарах тэргэнцэр зүтгүүргүй учраас тэгж орчуулж боломгүй санагдана. Манайд ийм тэрийг зарим уурхайд ашигладаг юм билээ, уул уурхайн толиноос харахад “бэсрэг чингэлэг” гэж байсан. "Тэрэг" гэж орчуулахаар "төмөр замаар тэрэг явдгиймуу" гээд, "тэргэнцэр" гэж орчуулахаар "тахир дутуу хүмүүсийн тэргийг л тэргэнцэр гэдэг шдээ" гээд, "чингэлэг" гэхээр "төмөр хайрцаг шиг эдийг л тэгдэг биз дээ" гээд... яаж ч орчуулсан найз нөхөд маань намайг шүүмжилнэ. Гэхдээ оронд нь санал болгох үгс нь "тэрэг", "зүтгүүр тэрэг", "чингэлэг", "төмөр замын тэргэнцэр", "бэсрэг чингэлэг" зэргээс цаашлахгүй... Мэргэн нөхөд туслана уу? Уул нь доорх зурган дээрх шиг юмыг л хэлээд байгаам...

Vengo anch'io?

　　Enzo Jannacci "Vengo anch'io. No, tu no"

　　Si potrebbe andare tutti quanti al tuo funerale...
　　per vedere se la gente poi piange davvero
　　e capire che e` per tutti una cosa normale
　　e vedere di nascosto l'effetto che fa

　　

Дневник – Лето

Лето, жарко, влажно – это Япония. Лето, жарко, сухо – это Монголия. И то и другое мне нравится. Нравится, что в Японии, если утром хлеб в морозильник не убрать, вечером уже появятся первые пятнышки плесени. Нравится, что на Родине сухо до такой степени, что белье и даже джинсы высыхают за десять минут. Солнце – ура, жара – банзай! Чем жарче, тем лучше. Больше 30 градусов и немного влаги – вот мой климатический рай. Так что скоро мне станет так хорошо и славно, что я не жить, а нежиться буду. Вот только проходит это быстро, оглянуться не успеешь, а уже “на пригреве тепло, только этого мало”. Но не будем о грустном. 

10 июня
Лето настает – сердце поет.

Предвкушаю столько всего, что глаза, то есть мозги, разбегаются. Надо, конечно, сходить на ханаби, обязательно надо выпить пива на вершине небоскреба, надо посидеть на скамейке, помахивая веером, надо на море, надо в горы, надо из Токио и обратно в Токио. Много стаканов сливового вина со льдом. Мороженое и арбуз. Выйти в люди, надев юката. Попротестовать против жестокого эскплуатирования кондиционеров сотрудниками. Сказать: “Вам жарко – земле хорошо, вам прохладно – земле плохо. Выбирайте, вы или я, то есть, земля”. Открыть все двери и окна и сказать соседской девочке: “Жарко-то как”. Августовское пение-стрекотание цикад, внезапный ливень и грохот грома ночью... И так хорошо и прекрасно будет летом, что песня будет, а не жизнь. 

А в сентябре, когда телевизор вдруг скажет, что приближается первый тайфун – вестник осени, я вдруг опомнюсь, начну суетливо разглядывать мысленный & многочисленный список “надо”, пойму, что и половина не помечена галочкой “было”, и в спешном порядке помчусь доделывать. Но в этом году все будет иначе. Ага. 

Всех с летом!

Дневник – Весна

Весной было много чего. И конечно была сакура.

4 апреля

В Токио цветет сакура. Новости всех каналов и первые полосы газет начинаются с сюжетов о цветении вишни. Эти выходные – самое время для ханами. Вчерашний дождь, к сожалению, немного помял цветы, но все равно завтра все парки оккупируют толпы народа с разными вкусностями и выпивкой, окружат со всех сторон деревья с низко растущими ветками и будут фотать на все, что фотает.

Разговорилась вчера со знакомым из Италии. Дословно “ханами” – это “любование цветением”. До приезда в Японию я думала, что мероприятие сие созерцательное, молчаливое, настраивающее человека на философский и всякий возвышенный умиротворяющий лад. Итальянец думал, что ханами – это нечто очень романтичное, типа прогулок под цветущими вишнями вдвоем и безмолвного любования. Его, как болтливого итальянца, “безмолвие” интриговало очень. Приехали, и оказалось, ханами – это народные гуляния под названием “sakura frenzy”. Это шум и гам, и много еды и алкоголя. Пьют, поют, сидят, галдят, говорят “иинээ”, “кирэй нээ”... в общем, каждый ловит кайф как может. Наши ранние, наивные представления о ханами, почерпнутые из старинных романов, тоже верны и кое-где имеют место быть, но это уж как повезет.

Хотя зря я так. Атмосфера в это время года все равно удивительная. Тепло становится и нежно как-то. И если повезет с внезапным ветром и окажешься в центре вишневой пурги, то за такую красоту душу отдать можно.