Р. Акүтагава, Ач хариулах тухай түүх 2

　　Хоожёоя Ясоэмоны өчил

　　Батэрэн(*23) минь, өчлийг минь сонсч хайрлаач. Та мэдэх байх даа, Амакава Жиннай гэдэг нэртэй хулгайчийн талаар сүүлийн үед дэл сул яриа зөндөө л дуулдаж байна. Миний дуулснаар Нэгоро сүмийн цамхагт амьдарч байсан нь, Балмад канпакүгийн (*24) илдийг хулгайлсан нь, мөн хаа хол далайн чанадад Рүсоны захирагч уруу дайрсан нь – энэ бүхэн Амакава Жиннайгийн хийсэн хэрэг. Тэр хулгайчийг саяхан бариад Ичижёогийн Модорибаши гүүрний хажууд толгойг нь олон түмэнд шившиг болгож тавьсан тухай ч бас та дуулсан болов уу. Надад тэр Амакава Жиннай их тус болсон юм. Гэвч ач тусынх нь хариуд одоо би хэлэхийн ч аргагүй хэцүү зовлонд унаад байна. Танаас хичээнгүйлэн гуйя, болсон явдлыг сонсоод нүгэлтэн Хоожёоя Ясоэмонд тэнгэрийн эзний ивээл гуйж мөргөл өргөж хайрлана уу?
　　Одооноос яг хоёр жилийн өмнө өвөл болсон явдал билээ. Олон өдөр үргэлжилсэн далайн шуурганаар Хоожёомарү онгоц маань живж, үйл хэрэгт зориулсан бүх мөнгө үнс мэт үгүй болж, золгүй явдал ар араасаа нүүрлэсний эцэст Хоожёоягийн гэр дампуурч бүр туйлдаа тулсан байлаа. Хотын хүмүүсийн дунд худалдан авагч, захиалагч байх авч найз нөхөр байдаггүйг та мэднэ шүү дээ. Байдал ийм болсноос хойш манай гэрийн худалдаа эргүүлгэнд сорогдох усан онгоц мэт уруу харан тамын ёроол руу унаж байлаа. Гэтэл нэгэн шөнө – одоо ч гэсэн тэр шөнийн явдлыг мартахын аргагүй. Хүчтэй салхи шуурга дэгдсэн тэр орой эхнэр бид хоёр шөнө дөл болсоныг ч мэдэх сөхөөгүй ярьж суув. Тэгтэл гэнэт өрөөнд бадарч ламын өмсгөлтэй, нанбан зүгийн юүдэн малгайтай нэгэн эр ороод ирэв. Тэр эр гэтэл Амакава Жиннай болж таарсан. Би мэдээжийн хэрэг гайхаж, бас уурласан. Гэвч, яриаг нь сонсвоос Жиннай хулгай хийх гэж манайд орсон боловч Хоожёоя Ясоэмон миний бие хорин жилийн өмнө амийг нь аварсан ачтан болохыг мэдлээ гэж ярихыг нь юу гэх вэ?
　　Гэхдээ яриаг нь сонсоод нээрээн, хорин хэдэн жилийн тэртээ байна уу даа, фүсүта(*25) онгоц жолоодож Макао руу ирж очдог байхдаа би сахал нь ч олигтой ургаж гүйцээгүй нэг япон залуугийн амийг аварснаа санав. Бас болоогүй ээ, тэр залуу согтуудаа зодоон цохион хийж　санаандгүй нэг хятад хүн алснаас араас нь нэхэл дагуул ирж байна гэж ярьж байсан. Гэтэл тэр одоо муу нэрээ улс даяар цуурайтуулсан хулгайч болсон байх нь! Юутай ч Жиннай худал хэлээгүйг мэдсэнээс хойш бас аз болоход манайхан бүгд унтаж байсан тул би юу хүсч буйг нь асуув.
　　Жиннай харин хүч чадал нь хүрдэг юм бол хорин жилийн өмнөх ачийг хариулж Хоожёояг аюулаас аврамаар байна, одоогоор хэдий хэмжээний мөнгө хэрэг болоод байна? гэж асуудаг байгаа. Би ч өөрийн эрхгүй инээд алдав. Хулгайч хүнээс мөнгө авна гэдэгт хөх инээд хүрсэндээ ч биш. Хэдий Амакава Жиннай ч гэлээ, хэрэг болоод байгаа хэмжээний их мөнгө бэлэн гаргаад тавьчих хүн манайд хулгай хийх гэж орохгүй нь мэдээж биз дээ. Гэвч мөнгөн дүнг хэлвээс Жиннай толгойгоо үл ялиг гилжийлгээд өнөө шөнийн дотор олоход хэцүү ч гурван өдөр хүлээвэл бэлэн болгоно гэж тун амархан амлав. Гэхдээ л зургаан мянган кан гэдэг тоймгүй их мөнгө тул олдоно хэмээн санахын ч хэрэггүй... санах байтугай шоо хаяж хоосон азанд найдахаас ч бүтэлгүй, мөрөөдсөний гарз гэж бодож байлаа.
　　Жиннай тэр шөнө эхнэрийн маань хийж өгсөн цайг тайван сууж уугаад шөнийн шуурганд гарч одов. Маргааш нь тэрээр амласан мөнгөө авчирсангүй. Хоёр дахь өдөр ч мөн адил. Гурав дахь өдөр – тэр өдөр цас орсон юм, гэвч харанхуй шөнө болсон ч Жиннайгаас сураг үгүй. Би Жиннай амлалтаа биелүүлнэ хэмээн найдаагүй гэж түрүүн хэлсэн дээ. Гэвч дэлгүүрийнхээ ажилчдыг халаагүй, юм яаж эргэхийг харж байсныг бодоход жаахан ч болов найдвар өвөртлөн хүлээж байсан болов уу. Мөн гурав дахь өдрийн шөнө, дэнлүү харж суухдаа модны мөчрөөс цас унах тоолонд чих тавин чимээ чагнан сууж байв.
　　Шөнийн гурав дахь харуул(*26) өнгөрөхөд гэнэт цайны өрөөний гаднах цэцэрлэгт хүмүүс зодолдож буй мэт дуу чимээ гарав. Мэдээжийн хэрэг би юун түрүүнд Жиннайд санаа зовов. Харуул цагдаад баригдсан биш байгаа? гэж бодон тэр даруй цэцэрлэг талын шёожи(*27) дэлгээд дэнлүүгээр гэрэлтүүлж харав. Цас хуримтлагдсан цайны өрөөний өмнө, цасный хүндэд дийлдэж бөхийсөн хулсны мөчрийн хажууд барилцаж авсан хоёр хүн харагдав. Гэтэл нэг нь нөгөөгөө түлхэж хаяад модны мөчрийн сүүдэр доогуур сүлжин дорхноо хашааны тийш хурдан гэгч нь зугтан одов. Цас унах чимээ, хашаа өөд авирах дуу...тэгээд эргээд анир чимээгүй болсон нь тэр этгээд хашааны нөгөө талд эсэн мэнд бууж чадсаных байлгүй. Харин нөгөөх нь араас нь хөөх шинжгүй, хувцасныхаа цасыг гөвөн миний зүг аяархан алхаж ирэв.
　　- Би байна, Амакава Жиннай байна.
Би алмайраад Жиннайгийн дөхөж ирэхийг харж зогсов. Жиннай энэ шөнө ч гэсэн нанбан нутгийн юүдэн малгай, ламын өмсгөлтэй иржээ.
　　- Нэлээд чимээ шуугиан тарьчихлаа. Зодооны дуугаар хүмүүс сэрээгүй байгаасай гээд Жиннай өрөөнд орохдоо үл мэдэг мишилзэв.
　　- Намайг сэмхэн ийшээ ирж байхад хэн нэгэн энэ шалны доогуур мөлхөн орохыг завдаж байсан юм. Тэгээд барьж аваад царайг нь харъя гэтэл зугтчихлаа.
　　Би түрүү хэлсэнчлэн санаа зовж байсан болохоор цагдаа харуул биш байгаа гэж лавлаж асуув. Гэвч Жиннай юун цагдаа, хулгайч байсан гэв. Хулгайч хулгайчаа барихыг оролдоно гэдэг – үүн шиг сонин хэрэг байх уу? Үүнд эсрэгээр Жиннай биш би муухан мишилзэв. Гэхдээ тэр яахав, мөнгө олсон эсэхийг мэдэхээс нааш тогтож суухын аргагүй байлаа. Харин Жиннай намайг амаа нээхээс өмнө байдлыг минь ойлгосон бололтой, өргөн бүсээ аажуу тайлангаа тулгын өмнө боодолтой мөнгө өрөв.
- Санаа зоволтгүй, зургаан мянган кан олсон болно. Уул нь ихэнхийг нь өчигдөр олсон боловч 200 кан дутаж байсныг өнөө шөнө авчирлаа. Энэ боодлыг авна уу. Өчигдөр хүртэл олсон мөнгийг та болон танай эхнэрт мэдэгдэлгүй энэ цайны өрөөний шалан доор нууж орхисон юм. Саяын тэр хулгайч энэ мөнгөний тухай шиншлээд энд ирсэн байх.
　　Би зүүд манан дунд мэт түүний үгийг сонсож байлаа. Хулгайч хүнээр мөнгө олж авчруулна гэдэг – танаар хэлж зэмлүүлэлтгүй яавч сайн хэрэг биш. Гэхдээ мөнгө олдох эсэхэд эргэлзэж байхдаа би сайн мууг нь бодоогүй юм. Харин нэгэнт аваад ирсэн мөнгийг ажиг ч үгүй “авч чадахгүй нь” гэж татгалзах бас аргагүй. Тэгээд ч тэр мөнгийг авахгүй бол зөвхөн би биш манай гэр бүл, бүгдээрээ гудамжинд гарч гуйлга гуйх болно. Танаас гуйя, намайг ядаж өрөвдөж үзэхийг бодоорой. Би нэг л мэдэхэд Жиннайгийн өмнө хоёр гараараа шал тулан хэлэх үггүй уйлж байлаа...
　　Түүнээс хойш хоёр жилийн хугацаанд Жиннайгийн тухай сул яриа, сураг чимээ дуулаагүй юм. Гэхдээ сүйрч дампууралгүй өдөр хоногийг эсэн мэнд элээж буй минь, бүгд Жиннайгийн ач тус тул би үргэлж түүний төлөө нууцаар эх дагина Мариад мөргөл өргөж байв. Гэтэл саяхны явдал... Амакава Жиннайг бариад Модорибаши гүүрний дэргэд толгойг нь олон түмэнд шившиг болгон тавьсан гэж амтай болгон ярьж буй бус уу? Миний гайхсаныг хэлэхийн аргагүй. Хүнээс нууцаар нулимс ч унагалаа. Гэхдээ өдий хүртэл хийж ирсэн бузар булай бүх үйлийнх нь үр гэж бодвол, тойрч гарахгүй гарцаагүй төгсгөл байлгүй дээ. Ийм олон жил тэнгэрийн хилэнд өртөлгүй эрх чөлөөтэй явсан нь харин ч эсрэгээрээ сонин гэмээр. Гэхдээ би ачийг нь өчүүхэн ч гэсэн хариулахын тулд ядаж хойд насных нь төлөө мөргөл үйлдье гэж бодоод, өнөөдөр ганцаараа Ичижёогийн Модорибаши гүүр лүү Жиннайгийн толгой харахаар явсан юм.

　　Модорибаш гүүрэнд дөхөж очиход аль хэдийн толгойн өмнө олон хүн цугласан харагдав. Хийсэн хэргийг нь бичсэн цагаан модон самбар, толгойг манах харуул – бүх юм урьдын ийм гэсгээлээс ялгагдах юмгүй. Гэвч холбоотой гурван хулсанд зоосон тэр толгой, тэр аймшигтай цус нөж болсон толгой – юу гэгч нь энэ вэ! Шуугисан олны чимээ чихцэлдээн дунд тэр хөх толгойг харангуутаа би саа дайрсан мэт болов. Тэр толгой түүний толгой биш. Амакава Жиннайгийн толгой биш байв! Тэр өтгөн хөмсөг, өндөр шанаа, ялангуяа тэр хөмсөгний хоорондох сэлэмний сорви – Жиннайтай төстэй зүйл нэг ч үгүй. Гэвч... гэнэт би нарны гэрэл, эргэн тойронд чихцэлдэх хүмүүс, хулсанд зоосон толгой – бүгд хаа нэгтээ холын ертөнц рүү урсан одох мэт аймшигт цочрол, айдаст автав. Тэр толгой Жиннайгийн толгой биш. Миний толгой ! Хорин жилийн өмнөх, Жиннайг аварсан үеийн миний толгой байв. Ясабүро! Хэл минь хөдөлсөн бол би ингэж орилох байсан. Гэвч дуу гарах нь бүү хэл хамаг бие минь халуу шатаж дагжин чичирч байлаа.
　　Ясабүро! Би зүүд зэрэглээн дунд хүүгийнхээ толгойг харж зогсов. Толгой үл ялиг гэдийсэн байдалтай, хагас аниастай зовхин доороос нүд нь намайг харсаар байлаа. Үүнд ямар учир байна?! Хүүг минь ямар нэгэн алдаа эндүүрлээс болж Жиннайд тооцоо юу? Гэвч байцааж лавласан бол биш гэдгийг нь шууд мэдэх тул тэгэж алдах учиргүй. Эсвэл Амакава Жиннай гэгч миний хүү байсан уу? Манай гэрт ирсэн хуурамч бадарч лам Жиннайгийн нэрийг зээлдэгч ондоо этгээд байсан юм уу? Үгүй ээ, тийм байх ёсгүй. Гурван өдрийн дотор, нэг ч өдөр хоцроолгүй 6 мянган кан мөнгө олж чадах хүн өргөн уудам япон оронд Жиннайгаас өөр хэн байхав? Тэгэхээр... тэр мөчид сэтгэлд минь гэнэт хоёр жилийн өмнөх цас орсон шөнө, цэцэрлэгт Жиннайтай зодолдож байсан үл таних эрийн дүр тодров. Тэр эр хэн байсан юм бол? Хүү минь байсан юм болов уу? Нээрээн, тэр хүнийг зэрвэс харсан ч гэлээ хүү Ясабүротой минь төстэй санагдаж билээ. Эсвэл энэ бүхэн сэтгэлийн минь эндүүрэл, эргэлзээ юу? Хэрвээ хүү минь байсан бол... Би гүн зүүднээс сэрэх мэт болж толгойг дахин сайтар ширтэж харав. Тэгсэн тэр хөхөрсөн, сонин маягаар суларсан уруулаас нь нэг тийм, инээмсэглэлтэй төстэй зүйл олж харлаа.
　　Хулсанд зоосон толгой инээмсэглэлээ хадгална гэвэл, та тийм юм сонсоод инээх байх л даа. Би ч мөн адил анх анзаарахдаа хоёр нүдээ хоосон юм харж байна гэж бодсон. Гэвч ахин дахин, харах тусам тэр хатсан уруул нь яриан байхгүй инээмсэглэж буй мэт. Би тэр сонин инээмсэглэлийг маш удаан ширтэж зогссон юм. Тэгтэл, нэг мэдэхнээ миний нүүрэнд ч гэсэн инээмсэглэл тодров. Гэвч инээмсэглэхтэй зэрэгцэн нүднээс минь халуун нулимс хацар түлэн урсав.
　　"Аав минь, өршөөгөөрэй" – гэж энэ инээмсэглэл чимээгүйхэн хэлж байлаа.
　　"Аав минь. Эцэг эхээ бодоогүй муу хүүгээ өршөөгөөрэй. Би хоёр жилийн өмнөх тэр цастай шөнө, гэрээс хөөж гаргасны тань төлөө уучлал гуйх гэж сэмхэн гэртээ орсон юм. Өдрийн цагт дэлгүүрийн ажилтнуудад харагдахаас ичмээр төрхтэй байсан тул шөнө болохыг хүлээгээд таны унтлагын өрөөний үүдийг тогшиж ярилцах бодолтой байлаа. Гэвч азаар цайны өрөөний шёожигийн цаана гэрэл тусч байхыг хараад айж эмээсээр дөхөж очтол гэнэт хойноос хэн нэгэн хүн үг дуугүй над руу дайрсан юм.
　　Аав минь. Дараа нь юу болсныг та мэдэж байгаа. Гэнэтийн явдалд балмагдаад би таныг харангуутаа нөгөө хүнийг түлхэж орхиод өндөр хашаа давж зугтсан. Гэвч хачирхалтай нь, тэр хүн лам төрхэй байсныг цасны гэрэлд харсан тул би араас хэн ч мөшгиж ирээгүйг нягтлаад дахин цайны өрөө рүү зориг гарган нууцаар очсон юм. Би өрөөний шёожигийн цаанаас бүх яриаг дуулсан.
　　Аав минь. Хоожёояг аварсан Жиннай бол манай гэрийн ачтан. Жиннайд ямар нэгэн аюул тохиолдвол би өөрийн амиар ч болов их ачийг нь хариулна гэж шийдсэн билээ. Энэ ачийг гэрээсээ хөөгдсөн надаас өөр хэн хариулж чадах вэ дээ. Би хоёр жил ач тусыг нь хариулах боломж хүлээсэн юм. Тэгээд – тэр боломж ийнхүү ирсэн болно. Эцэг эхээ бодоогүй энэ нүглийг минь уучлаарай. Би бүтэл муутай, муу хүү байсан ч гагцхүү гэрийнхээ ачийг хариулж чадсан. Зөвхөн энэ бодол одоо намайг тайтгаруулна."
　　Би гэртээ харих замдаа нэгэн зэрэг уйлж инээсээр хүүгийнхээ зүрх сэтгэлийг биширч байлаа. Та мэдэх байх, хүү Ясабүро маань бидэнтэй итгэл нэг тул "Поро" гэдэг нэр хүртэл хүртсэн юм. Гэвч... хүү маань азгүй байжээ. Үгүй, зөвхөн хүү минь биш. Би ч мөн адил, тэр Амакава Жиннай манай гэрийг аварч туслаагүй бол би ийм их зовлонд унах байсан гэж үү дээ. Одоо яах ч аргагүй гэлээ хэцүү байна. Гэр минь сүйрсэн нь дээр үү, хүү минь амьд байсан нь дээр үү ? ... (Гэнэт зовлонтой дуугаар) намайг аварч хайрлаач. Энэ чигээрээ бол их ачтан Жиннайгаа хүртэл үзэн ядаж магад. (.... удаан хугацаанд уйлах дуу)

　　(төгсгөл дараагийн бичлэгт)

----------------------------------------------------------------------

*23　батэрэн – загалмайтны шашны лам (португаль үгний дээр үеийн япон дуудлага)
*24　Балмад канпакү 殺生関白 – Тоётоми Хидэцүгү (1568~1595). 1591 онд Тоётоми Хидэёшид үрчлэгдэж канпакү (эзэн хааны туслахтай дүйцнэ) цол хүртсэн боловч балмад харгис авирааса ийм хочтой болжээ.
*25　фүсүта – 16~17 зууны жижиг оврын португаль усан онгоц (португаль fusta гэсэн үгний япон дуудлага)
*26　гурав дахь харуул – шөнийг нийт таван харуул буюу хэсэгт хувааж байснаас гурав дахь харуул нь 23:00~01:00 юмуу 00:00~02:00.
*27　шёожи – япон байшин барилгын гүймэл модон хаалга, гэрэл нэвтэрдэг цагаан цаас нааж бүрхсэн бөгөөд хажуу тийш гулсуулж нээнэ. Голдуу өрөө хийгээд цэцэрлэг зэрэг байшингийн дотоод, гадаад талыг зааглана.