Асагийн тухай Аяко 2

(үргэлжлэл)

Хамгийн тэнэг санагдсан нь:

"Монгол хэлэнд 受動態 (passive voice) буюу идэвхгүй хэв бага хэрэглэгдэнэ. Ихэнхи тохиолдолд ярьж буй хүн эзэн бие болох 能動態 (active voice) буюу идэвхтэй хэв хэрэглэгдэнэ. Жишээлбэл дэлгүүрт юм худалдаж авах үед японоор "...ийг өгнө үү" гэж хэлж байхад монголоор "...-ийг авъя" гэж хэлнэ. Эсвэл дараах жишээг авч үзье. Ах дүү хоёр хүүхэд чихэр булаалдсан тохиолдолд эцэг эх нь юу гэх вэ? Япон ээж аав бол чихэртэй хүүхдэд あげなさい (өг) гэж хэлэх болов уу. Эсвэл чихэргүйд нь хандаж また買ってあげるから (ээж нь дахиад аваад өгнө) гэж хэлж аргадана. Ямар ч байсан энэ асуудлыг хэн нэг нь あげる、与える буюу "өгөх" замаар шийдэхийг оролдоно.

Харин монгол ээж аав чихэртэй хүүхдэд хандаж хэзээ ч “өг” гэж хэлэхгүй. Эсрэгээр чихэргүй хүүхдэд 取りなさい буюу “ав” гэж хэлнэ. Өөрөөр хэлбэл чихэртэй хүүхдийг чихрээ сайн дураар хуваалцахад сургах бус, чихэргүй хүүхдийг өөрөө очиж чихэртэй бол, өөрөө очиж ав гэж чиглүүлнэ.　Мэдээж өөр айлын хүүхэд чихэргүй бол монгол ээж аав нар ч гэсэн өөрийнхөө хүүхдэд "өгөөрэй" гэж хэлнэ. Эсвэл том хүүдээ “дүүдээ өгөөрэй” гэж хэлэх тохиолдол ч байна гэх. Гэхдээ эдгээр тохиолдолд "өгөөрэй" гэдэг нь あげなさい буюу "өг" гэж тушаах бус "өгнө үү" гэж хүүхдээсээ гуйж буй хэрэг юм. 

Монголчууд угтаа анчин, нүүдэлчин угсааны ард түмэн тул эрт дээр үеэс өвс бэлчээр, усны сайныг өөрсдөө олохыг зорьж ирсэн. Монголчууд хэрэгтэй юмаа өөрийн биеэр явж олж авах бөгөөд хэн нэгэн өөрсдийнх нь төлөө хөдлөнө гэж харж суухгүй. Харин япон хүмүүс газар тариалан эрхлэх ард түмэн тул газраасаа холдоно гэж байхгүй. Тэнгэр муухай ч тэвчээртэй хүлээхээс өөр аргагүй, цаг агаарын байдлаас ихэд хамаарна. Монголчууд ч гэсэн цаг агаарын байдлаас хамаарах боловч тэнгэр эвгүйрээд удлаа гэхэд нэг газраа байгаад байхгүй, малаа туугаад илүү сайн “нөхцөлтэй” газрын эрэлд гарч нүүнэ.

　　　
Сайхан амьдрал эрэлхийлэн гадаад гарах ч мөн адил. Социализмын үед гадагш гарах хязгаартай байсан боловч ардчилал шинэчлэлээр гадаадад гарах чөлөөтэй болмогц олон хүмүүс харийн оронд хүчээ үзэж байна. Ахлах ангидаа сүмо сурахаар японд ирээд хоёр жилийн дараа сүмо бөхөд гараагаа эхэлж амжилт алдрын оргилд хүрсэн Асашёорүү ч гэсэн 能動態文化 (идэвхитэй соёлын)" түгээмэл жишээ юм.

Гэхдээ та бүхэн монголчуудыг шунал нь буцалж байнга олз омог бодож явдаг ард түмэн гэж бодож бүү эндүүрээрэй. Хүнд эелдэг бөгөөд хүнтэй хуваалцах, найз нөхөдтэйгээ хуваах сэтгэл монгол хүмүүст гүнзгий суусан. Ард түмний ихэнхи нь төвдөөс ирсэн бурхан багшийн сургаалийг шүтэх тул өрөвч нинжин сэтгэлийг дээдлэн хүндэтгэнэ. Тийм сэтгэл хүүхдэд аяндаа суун төлөвшинө гэж монголчууд боддог бөгөөд түүнийг эцэг эх нь хүчлэх хэрэггүй гэж үзнэ. Тэглээ ч гэсэн чихэргүй хүүхдэд ээж аав нь "(булааж ) ав" гэж хэлэхэд чихэртэй хүүхэд чихрээ дуулгавартай хуваалцах нь юутай сонин вэ".

Энэ хэсгийг уншаад ёоо ёооо, юу уншихваа энчдоо... гэгч болсон. Япон хэлэнд "авах" гэсэн утгатай жирийн もらう гэдэг үг байхад "аваарай"-г 取る гэж, тэгэхдээ бүр захиран тухааш хэлбэрт 取りなさい гэж орчуулсан нь хачин. 取りなさい гэвэл зүгээр "аваарай" биш, "ав / булааж ав" гэсэн утгатай болно. Япон ээж, аав нар ч "аваарай" гэх тохиолдолд もらって、もらいなさい、もらっておいで、もらって来て、兄ちゃんに分けてもらって гэж хэлэх байлгүй дээ. Тиймээс монгол ээж, аав нарыг арай ч дээ гэмээр эвгүй дүрсэлжээ.

Бас тэр сүүлийн өгүүлбэр... өөрийнх нь хэлснээр сонин л юм. Хүний гараас тийм өгүүлбэр гарна гэдэг сонин байтугай хачин жигтэй, хачирхалтай юм. Бага байхад ээж, аав "эгчээсээ ав/эгчээсээ аваарай" гэж хэлж л байсан, эгч дээрээ очоод авах юмаа авч л байсан. Эсвэл дүү "авъяа" гээд хүрээд ирэхээр нь өгч л байсан... үүний юу нь сонин гэж? Багадаа хүүхдүүд болсон хойно юм юмыг өгнө өгөхгүй, авна авахгүй гэж булаацалдаж л байсан. Гэхдээ л чихэр печений хувьд ээж "эгчид нь печени өгсөн, очиж аваарай" гэж хэлэхийг Кимүрагийн хэлдэг шиг "эгч чинь өгөхгүй дургүйцнэ, чи харин очиж булааж аваарай" гэж лав ойлгож байсангүй. "Эгч нь дүүтэйгээ хуваалцна, очоод өөрийн хувийг аваарай" л гэж ойлгож байлаа шдээ, өдийг хүртэл...хэхэ. 

Ер нь ямар ч эцэг эх чихэр боовыг хүүхдүүддээ тэнцүү хувааж өгдөг биз дээ. Ээж, аав хажууд байхад ах нь чихэртэй, дүү нь чихэргүй, “ахаасаа өөрөө очиж булааж ав” гэж байх уу? Эцэг эх байтугай, ямар ч монгол хүн хүүхдийг хүний, өөрийн гэж ялгалгүй чихэр боовыг тэнцүү хувааж өгнө дөө. Тиймээс, хүүхдүүдийн өгөө авааны тухайн энэ жишээ эвтэйхэн хэлбэл Монголын хувьд амьдралгүй, тохиромжгүй юм. Эвгүй хэлвэл тэнэг бүдүүлэг доромж юм. Ямар ч байсан монголчуудын сэтгэхүйн тухай Аяко төсөөлөлгүй байгааг харуулна. Нөгөө талаас, энэ хэсэг Кимүрагийн монголчуудын тухай дүгнэлт мэт боловч үнэндээ өөрийнх нь соёлын тухай нэгийг хэлээд өгнө. Япон янз бүрийн зохиол уншиж байхад хүүхдийг алагчилах нь мааааааш жирийн үзэгдэл мэт дүрслэлтэй олон таарна шүү... (Жаахан далийхад, Тунгалар Тамир-ын орос эхнэрийг сана даа)  

 

Сүүлд хэлэхэд, юм болгоныг монголчууд анчин гөрөөчин, нүүдэлчин ард түмэн, япон хүмүүс газар тариалан эрхэлдэг гэж тайлбарлах нь улиг болсон гэх үү, учир дутуу гэх үү...