Мунхаг хүний үгс

Акутагава Рюүноскэ "Мунхаг хүний үгс" (хэсэгчлэн), 1926
Орчуулга:　Сүрэн (япон хэлнээс)

Амьдрал
Амьдрал гэдэг шүдэнзний хайрцагтай адил. Тун чухал зүйл мэт хандах нь тэнэгээс тэнэг явдал. Гэхдээ эс тэгвээс аюултай.

... мөн
Амьдрал гэдэг хуудас нь дутуу ном мэт. Бүгд нийлээд бүхэл бүтэн болно гэж хэлэхэд хэцүү. Гэхдээ л бүхэл.

Биеэ зөв авч явах ёс
Нэгэн сурагч охин "үнсэлцэхдээ нүдээ аних ёстой юу, эсвэл нээсэн байх уу?" гэж найзаас минь асуусан гэнэ. "Хайрлаж дурлах зөв ёсны" тухай охидын сургуульд заадаггүйд би энэ охинтой хамт ихэд харамсана.

Ангараг
Ангараг гариг дээр амьдрал байдаг уу гэж асуух нь бид таван мэдрэхүйгээрээ ангарагийн оршин суугчдыг мэдэрч чадах уу гэж асууж буйтай адил хэрэг. Гэвч амьдрал зөвхөн та бидний таван мэдэрхүйгээрээ мэдэрч чадах зүйлээр хязгаарлагдахгүй. Хэрэв ангараг гаригийн оршин суугчид бидний таван мэдрэхүйг хальж давсан орчинд амьдардаг гэж үзвэл, тэд өнөө шөнө ч  навчис хийсгэх салхитай хамт Гинзагаар алхаж байж магад.

Дайчны дасгал сургууль
Дасгал сургууль хийж буй самурай дайчид байлдах урлагаа сайжруулахын тул дөрвөн зүгийн сэлмийн аваргуудтай илд сэлэм зөрүүлдэг гэж бодож байлаа. Гэвч одоо бодоход, надаас илүү хүчтэн энэ дэлхийд үгүй гэдгийг л тэд эрж байж. (Миямото Мүсашигийн намтар уншсаны дараа)

Гюго
Бүх Францыг бүтээж чадах зүсэм талх. Гэхдээ яаж ч бодсон цөцгий дутжээ.

Нэгэн хөрөнгөтний логик
"Урлагийн хүмүүс урлагаа худалдаж би хавчны консерв худалдах нь онцын ялгаагүй л зүйл. Гэвч урлагийн хүмүүс урлагийн бүтээлээ дэлхийд байхгүй эрдэнэс мэт нандигнана. Урлагийнханы жишгийг дагавал би жаран сэнээр зардаг хавчны консервээ гайхуулах ёстой доо. Жар наслахдаа мунхаг би урлагийн хүмүүс шиг тийм ичгүүргүй, биеэ тоосон тэнэг зан гаргаж үзээгүй"

Цэрэг
Төгс цэрэг даргынхаа тушаалыг үг дуугүй дагах ёстой. Үг дуугүй дагана гэдэг огт шүүмжлэхгүй гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл төгс цэрэг юуны түрүүнд ухаанаа алдах хэрэгтэй.

... мөн
Төгс цэрэг даргынхаа тушаалыг үг дуугүй дагах ёстой. Үг дуугүй дагана гэдэг огт хариуцлага хүлээхгүй гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл төгс цэрэг юуны түрүүнд хариуцлагагүй этгээд байх ёстой.

Туйлын завгүй
Биднийг хайр дурлалын адал явдлаас ухаан ухамсар биш туйлын завгүй байдал аварч байна. Хайр дурлалд бүрэн уусахын тулд юуны түрүүнд цаг зав хэрэгтэй. Вэртэр, Ромэо, Тристан зэрэг эрт цагийн дурлагсад бол бүгд хийх ажилгүй завтай хүмүүс байсан.

Эр хүн
Жинхэнэ эр хүн хайр дурлалаас илүү ажил төрлөө чухалчилна. Үүнд хэрвээ эргэлзэж байвал Бальзакийн хайрын захиануудыг уншаад үзээрэй л дээ. Бальзак Ганск авхайд "энэ захиаг гар бичмэл болговол тэдэн франк" гэж бичиж байв.

Үг ба үйл
Үг үйл нь зөрдөггүй хүн хэмээх сайхан нэр зүүхийг хүсвэл юуны түрүүнд өөрийгөө хамгаалж зөвтгөх урлагт суралцах хэрэгтэй.

Мэх
Нэг ч хүн хуурч мэхлээгүй гэгээнтэн байж болох ч хүн төрлөхтөнг хуураагүй гэгээнтэн үгүй. Лам нарын хүнийг хөтлөн чиглүүлэх арга нь айдаст тулгуурласан сэтгэлийн макиавеллизм.

Эмэгтэй хүний царай
Эмэгтэй хүн хүсэлд автахдаа жаахан охин шиг царайтай болдог нь гайхалтай. Гэхдээ тэр хүсэл нь нарны шүхэрт ч чиглэсэн байж мэднэ.

Толстой
Бирюковын бичсэн Толстойн намтрыг уншихад Толстойн "Миний өчил" болон "Миний итгэл" бүгд худал болох нь илт. Гэвч ийнхүү худал бичсэн Толстой шиг зовж шаналсан зүрх энэ дэлхийд үгүй. Түүний худал зарим хүмүүсийн үнэнээс илүү улаан цус урсгана.

Хоёр эмгэнэл
Стриндбэргийн амьдралын эмгэнэл "үзүүлж харуулахад хязгаар үгүй" буюу бүх юм нь ил байсанд оршино. Харин Толстойн амьдралын эмгэнэл эсрэгээр юу ч ил байгаагүйд оршино. Тиймээс Толстойн амьдрал Стриндбэргээс илүү их эмгэнэлээр төгссөн.

Тэд
Үнэнийг хэлэхэд би, хайргүй байж тэр хоёр яаж ийм эвтэй найртай амьдарч чаддаг байна гэж гайхдаг байлаа. Харин тэд дурлалт хосууд яаж ийм эвтэй найртай амиа хорлож чаддаг байна гэж гайхах юм.

Огюү Сорай
Огюү Сорай хайрсан буурцаг зажилангаа эртний хүмүүсийг долоон үгээр муу хэлэх дуртай. Мөнгөө хэмнэхийн тулд хайрсан буурцаг зажилахыг би ойлгох ч эртний хүмүүсийг юунд муулдгийг ойлгохгүй явлаа. Харин одоо хуучны хүмүүсийг муулах нь үеийнхнийгээ муулахаас хамаагүй хоргүй болохыг мэдэв.

Зохилч
Шүүмжлэгч: Чи зөвхөн ажилчин хүмүүсийн амьдралын тухай бичдэг биз дээ.
Зохиолч: Бүхний тухай бичсэн хүн байсан юм уу?

... мөн
Жаран хөлт:　хн, жаахан яваад үз л дээ.
Эрвээхэй:　хн, жаахан нисээд үз л дээ.