“Энэ бол миний төрсөн нутаг, Монголын сайхан орон”, “Тээр жилийн тэр нэгэн өвлийн өнтэйг яана, Тэхийн зогсоол гэдэг тэр нэгэн оргилын өндрийг яана” – эдгээр мөр, шүлгийг монгол хүн бүр мэдэхийн адил уран зохиолоос үүдэлтэй япон хүн бүрийн мэддэг үг, өгүүлбэр бий.
Жишээ нь, Кавабатагийн “Цасны орон” роман 長いトンネルを抜けると雪国であった буюу “Урт тунелээс гарахад, цаана нь цасны орон цэлийж байлаа” гэж эхлэхийг мэдэхгүй япон хүн үгүй. Уулархаг хойд нутаг руу галт тэргээр явахад маш олон тунель өнгөрөх боловч, нэг л тунелийн цаана дэвэн дэлхий цав цагаан цасанд хучигдав уу гэмээр цасан орон эхэлдэг. Тунель руу орохын наана хамаг юм харлаж байвч тунелээс гарахад бүх юм цагаан болчихно. Энэ контрастыг Кавабата энгийн хэдэн үгэнд базаж бичсэн учир, уншсан хүн бүрийн нүдний өмнө цасан орны дүр зураг буух учир, япон хүмүүсийн сэтгэлд хүрсэн болов уу.
Эртний уран зохиолоос жишээ татвал, япон хүн бүр мянгаад жилийн тэртээ амьдарч байсан Сэй Шёонагон бүсгүйн “Дэрний дэргэдэх тэмдэглэл”-ийн эхний мөрийг мэднэ. 春はあけぼの хэмээх энэ хоёр үгийг мэдэхгүй япон хүн үгүй. Үгчлэн орчуулбал “Хавар бол үүр цайх”, утгачлан орчуулбал “Хавар үүр цайх сайхан” гэж монгол хэлнээ буух болов уу. Сонирхуулахад, Д.Нямсүрэнгийн “Дөрвөн цаг” шүлгийг уншсан япон хүмүүс Сэй Шёонагоныг саналаа гэдэг. Учир нь, түүний нэрийг түүхнээ мөнхөлсөн цорын ганц бүтээл ийнхүү эхэлнэ:
Сэй Шёонагон "Дэрний дэргэдэх тэмдэглэл"
Орчуулга: Сүрэн
Хавар – үүр цайх сайхан. Уулсын орой аажмаар цайж, нарны туяанд үл ялиг гэрэлтэж эхэлнэ. Нил ягаавтар өнгийн урт нарийн туузан үүлс тэнгэрээр хөвөх сайхан.
Зун – шөнө сайхан. Дугариг сартай зуны шөнө өгүүлэхийн аргагүй сайхан. Түмэн гэрэлт цох гялтганан нисэлдэх саргүй шөнө ч сайхан. Ганц хоёр гэрэлт цох сүүмэлзэн нисэж байсан ч сайхан. Бороо орж байсан ч сайхан.
Намар – үдэш сайхан. Үдшийн наран хурц гэрэл цацруулан уулсын араар орохын наана, үүр өөдөө яарсан хар хэрээ гурав дөрөв, хоёр гурваар нисэж буйг харахад сэтгэл үймэрнэ. Сунан нисэх галуун сүрэг тэртээ хол жижгэрч харагдах нь гунигтай сайхан. Нар жаргаж харанхуй нөмрөхөд салхины дуу, шавжны чимээ – чихнээ сонсдох энэ бүхэн хэлэхийн аргагүй сайхан.
Өвөл – өглөө эрт сайхан. Шинээр хурж орсон цас сайхан. Цав цагаан хяруу сайхан. Цас, хяруугүй хүйтэн өвлийн өглөө ч сайхан. Яаран гал асааж, халуун нүүрс зөөж бужигнахад өвлийг улам мэдэрнэ. Үд болж хүйтний эрч сулрахад хоовонгийн гал цагаан үнсэнд дарагдаж унтрах л муухай!
**********************************************************************
Сэй Шёонагон хийгээд түүний үүсгэсэн зүйхицү төрлийн тухай эндээс уншина уу.
