Гинза: Токио хотын мөнгөн гудам II (төгсгөл)

(үргэлжлэл)

Вако их дэлгүүр

　

Гинзагийн билэг тэмдэг нь “амжилт” хэмээх утгатай Сэйко компанийг үндэслэгч Кинтароо Хатторигийн 1894 онд барьсан Вако их дэлгүрийн дээрээ цагтай байшин. Вако их дэлгүүр Мицүкошитэй зэрэгцэн Гинзагийн хамгийн үнэтэй их дэлгүүрийн тоонд орно. Мода загварын ертөнцөд хэн нь хэн болохыг энэ дэлгүүрээс мэдэж болохоос гадна зургаан давхарын “Вако Их танхим”-д байнга үзэсгэлэн гардаг тул Гинза орох далимаар ганц нэг шагайхад таатай байдаг.

Мицүкоши их дэлгүүр

　

Гинзагийн бас нэгэн билэг тэмдэг нь японы анхны их дэлгүүр Мицүкошигийн арслантай байшин. Оюутан байхдаа Арслантай гүүрээр нааш цааш холхих дуртай байсных уу, эсвэл их сургуулийнхаа арслантай байранд хайртай учраас тэр үү, энэ байшингийн арсланд надад их л дотно санагддаг. Гадныхан “үнэтэй дэлгүүр гэхэд адар намхан юм” гэж хэлдэг ч Мицүкоши мөнгө хайрласандаа биш дээхэн үеийн япон хүмүүсийн дундаж нурууны өндөрт тааруулж байшингаа барьсныг санах хэрэгтэй. Зуугаад жилийн өмнө баригдсан анхны метро буюу Гинза шугамын адарт эдүгээ залуучууд гараа өргөөд амархан хүрдэг нь ч үүнтэй адил шалтгаантай. Мицүкоши ч Вакогийн нэгэн адил цаг улиралд тааруулан үзэсгэлэн гаргаж, үе үе дотоод засалтаа сольдог тул ороход хэзээ ч уйдамгүй.

Кабүки театр

　

Гинзаг ярихдаа дурдалгүй өнгөрч болохгүй нэг газар бол Кабүки театр. Кабүки бол Япон улсын үндэсний жүжгийн урлаг, бүх дүрийг нь эрэгтэй жүжигчид бүтээдэг гэдгийг мэдэхгүй хүн одоо байхгүй байх. 1964 онд японы соёл урлагийн үнэт өвд бүртгэгдсэн кабүки театр нь 1600-аад оны үед Кёото хотод төрсөн боловч хөгжиж цэцэглэсэн нь эртний Эдо хот (өнөөгийн Токио) юм. Японы уламжлалт Но жүжгийг язгууртан дээдэс, самурай давхаргын хүмүүс л үзэх эрхтэй байсан бол кабүки жүжгийг Эдогийн энгийн иргэд үздэг байв. Үйл явдлын хувьд ч Но жүжигт бурхад, ноёд голлож байхад кабүки жүжгийн баатрууд нь гар урчууд, гэйша, худалдаачид зэрэг жирийн хүмүүс байх нь олонтаа. Тиймд кабүки жүжгийг эгэл ардын дундаас төрж хөгжсөн урлаг ч гэж болно. “Борчуудын” кабүки жүжиг Мэйжигийн үед “дээд зэргийн” төвшинд хүрсэн бөгөөд үүнд Гинзагийн кабүки театр ихээхэн үүрэг гүйцэтгэсэн гэдэг. Барууны үзэл нөлөө хүч түрэн орж ирж байсан 1925 онд архитектор Окада Шинъичиро кабүки театрын шинэ барилга барихдаа европын театр бус, Японы дундад зууны үеийн хэрэм цайзыг загвар болгосон нь япон хүмүүс барууныг дуурайхдаа үргэлж шилж сонгож, өөрийн юмтай хослуулдаг зан чанарын илрэл болов уу. Нөгөө талаас кабүки жүжгийн хэл, агуулга, жүжиглэх аргаас япон хүмүүсийн маш консерватив чанарыг ажиглаж болно. Жишээлбэл, кабүки жүжгийн дүрийг бүтээх арга барил, алхаа гишгээ нь эцгээс хүүд удам дамжин ямар ч өөрчлөлтгүй өвлөгдөх уламжлалтай. Кабүки жүжигчид "18 дугаар Накамүра Канзабүро", "9 дүгээр Данжүүроо", "11 дүгээр Ичикава Эбизоо" хэмээх нэртэй байдаг нь тухайн жүжигчний гэр бүл хэдэн үеэрээ кабүки театрт тоглож буйг заана.

Кабүки жүжиг маш урт боловч зөвхөн нэг бүлэг үзэх билет авч болно. Анх очиход монгол байтугай япон хүн ч юу ч ойлгохгүй тул жүжгийн агуулгын тухай япон, англи танилцуулга, үйл явдлыг англи хэл, орчин цагийн япон хэлээр тайлбарлах чихэвч авах нь дээр. Гэхдээ байнга тайлбар сонсоод байх хэрэггүй, ерөнхий агуулгыг ойлгосон бол чихэвчээ авч орчиндоо уусаад тайзан дээрх жүжиг, эргэн тойрноо сонирхон харж суухад таатай. Харин хажууд гэнэт хүн хашгирч, цаана гэнэт хэн нэгэн алга ташиж, тэнд нэг хүн гэнэт бүжиглэж эхэлбэл гайхах хэрэггүй ээ. Үзэгчид жүжигчдээ ийнхүү урамшуулах нь энгийн явдал бөгөөд жүжигчид ч үүнд нь баяртай байдаг. Үзэгчид болон жүжигчдийн энэ харьцаа кабүкигийн гарал үүслийн тухай нэгийг бодуулах ч сүүлийн үед зөвхөн өвгөд хөгшид ийнхүү урамшуулах бөгөөд “залуучууд рок концерт дээр галзуурдаг атлаа театрт орохоороо үлгэр хүмүүжлийн туйл болчих юм” гэж тэд халаглана.

Микимото 2

　　

Одоо анхаарлаа орчин үеийн барилга байшинд хандуулъя. Ер нь Гинза барилга архитектурын хувьд сонирхох зүйл ихтэй бөгөөд дэлхийд нэртэй олон архитекторын бүтээлийг эндээс үзэж болно. Юуны түрүүнд, дэлхийн нэг номерын сувд үйлдвэрлэгч Микимотогийн барилгыг олохыг бодоорой. Микимото 1893 онд Гинзад анхны дэлгүүрээ нээж байсан бол зуугаад жилийн дараа 2005 онд 48 метр өндөр шинэ барилга барьсан нь өвөрмөц дизайнаараа хүмүүсийн анхаарлыг ихэд татна. (Ялангуяа над шиг байшин гэдэг заавал дөрвөлжин цонхтой байдаг мэт санадаг ширхэг ч криэйтив генгүй хүмүүсийн...) Архитектор Итоо Тоёогийн дизайн нь байшингийн цонх дөрвөлжин байх албагүй, цаашилбал давхраасаа ч хамаарах шаардлагагүй харуулсан сонин шийдэл юм. Цонхны гурвалжиндуу хэлбэр сувдны хясааг төлөөлөх тул Том, Жэрри хоёрын булаацалдаад байдаг швейцарь бяслагтай бүү эндүүрээрэй (кк). Цонхны өнцгийг зуйван байдалтай хийсэн нь дулаан уур амьсгал төрүүлж, ялангуяа Гинзагийн шөнийн гэрэлд маш гоё харагддаг.

Сони компаний барилга

Сони компаний барилга маш энгийн – зүгээр нэг дөрвөлжин байшин. Өнөөгийн бидэнд үзэмж нь гойд санагдахгүй ч архитектор Ашихара Ёшинобү 1966 онд гаднаас харахад цонхгүй, 2300 ширхэг зурагт нийлж нэгэн том дэлгэц үүсгэх хана зохиосон нь тухайн үедээ нэлээд шинэлэг дизайн байлаа. Гэвч хүмүүс энэ барилгыг гаднаас нь харах гэж биш дотор нь орж Сони компаний шинэ бүтээгдэхүүнтэй танилцахын тулд зорьдог. Танилцах гэдэг нь зүгээр нэг харж барьж сонжих биш, бүх янзаар ажиллуулж үзэхийг хэлнэ. Ер нь ийшээ ороход цахилгаан барааны ертөнцөд юу болж байгааг, хүмүүсийн нас шүднээс хамааран хандлага хаашаа чиглэж байгааг мэдэх боломжтой тул над шиг шинэ юмнаас үргэлж хоцорч явдаг нэгэнд нэлээд тустай газар. Гишгэхэд дуугарах шат зэрэг “жижиг сажиг” нэмэлт, гол хаалганы үүдэнд байнга явагдах арга хэмжээ, хамгийн гол нь Сони компаний төрөл бүрийн шинэ бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх чадвар нь энэ байшинг байнга олны хөлийн газар байлгаж ирсэн билээ.

Maison Hermes

　

Гинзагийн байшин барилгын бас нэг “од” нь яриан байхгүй Нermes Maison. Энэ дэлгүүрийн барилгыг 1998 онд Прицкэрийн шагнал авсан итали архитектор Рэнзо Пиано зохион бүтээсэн нь санаандгүй явдал биш болов уу (Р. Пиано 2013 онд Италийн сенатын байнгын гишүүн буюу Senator for Life болсон. Итали улс нийгэм, урлаг, шинжлэх ухаанд их хувь нэмэр оруулсан хүмүүсийг сенатын байнгын гишүүнээр сонгодог уламжлалтай). Учир нь Осака хотын Кансай онгоцны буудлын дизайныг Рензо Пиано хийсэн бөгөөд эл онгоцны буудал 1994 онд ашиглалтанд орсноос хойш түүний нэр хүнд Японд маш өндөр (ингэхэд монголын олон улсын шинэ онгоцны буудлын дизайныг хэн хийсэн бол...).

Maison Hermes байрлалын хувьд Dior-ын оройлцоо, Сони компаний барилгаас хэдхэн метрийн зайд байрлах тул олоход амархан. Хоёр цамхгаас бүрдэх энэ барилгыг бүтээхдээ Р. Пиано японы уламжлалт цаасан дэнлүүний зөөлөн, дулаан гэрлээс санаа авсан гэж байсан. Тэрээр барилгын гаднах ханыг шилэн бүрхүүлтэй хийхээр шийдэж, эртний венеци шилний технологийн дагуу 13,000 шилэн хавтан хийхийг Италийн Seves компанид захиалж, хэдэн тонн шилэн хавтан Токиод авчруулсан аж. Венеци шилний ачаар өдрийн гэрэлд дэлгүүрийн доторх сонин янзаар гэрэлтэн харагдаж, шөнийн цагт дотоод гэрэлтүүлэг, эргэн тойрны неон гэрэл хэрхэн тусахаас хамааран байшингийн хана түмэн өнгөөр солонгорно. Мөн Р. Пиано газар хөдлөлтөөс хамгаалах системийг зохиохдоо японы сүм хийд барих эртний арга барилыг орчин үеийн технологитой уялдуулсан тул энэ барилгыг эрт, эдүгээгийн ололт нээлтийн солбицол дээр бий болсон гэж болно.

　　

Гинзагийн барилга бүхнийг дурдаж тайлбарлах аргагүй тул цаашлаад Мицүи Жүн архитекторын De Beers, Инүи Күмико архитекторын Dior Ginza, Шигэрү Бан архитекторын Nicholas G. Hayak төвийн (Swatch групп) барилгыг сонирхон үзэхийн хүсье. Armani (хулс модоор хүрээлсэн дизайнтай), Tods зэргийн хажуугаар өнгөрч харьцуулж үзэхэд ч сонирхолтой. Улирлаас хаамааран өөрчлөгдөж байдаг Chanel-ийн ханан дээрх зургийг ч бас нэг харчих хэрэгтэй.

Гинза бол тэргүүний брэндүүд байшин барилгын архитектур дизайнаас гадна дотоод засалт, гоёл чимэглэл, бараа бүтээгдэхүүнээ хэрхэн өрж тавих зэргээрээ ч уралддаг газар. Нэг удаа нэртэй брендийн Хонг-Конгийн салбарт ажилладаг найз бүсгүй Гинзагийн салбарын зул сарын баярын чимэглэлийн зургийг авч өгөхийг гуйсан юм. Хүслийнх нь дагуу Гинза орж дэлгүүрийн гаднах чимэглэлийг саадгүй авав. Харин дотор оронгуут ажилчид зураг авч болохгүйг эелдгээр анхааруулсан тул аль цүнх сонгохоо мэдэхгүй эргэлзэж, эргэлзсэндээ найздаа зураг явуулж саналыг нь асууж буй хүний дүр эсгэж чүү чаа хэдэн зураг дарж билээ (кк). Тийнхүү амьдралдаа анх удаа папараццидаж үзэхдээ брэндүүд дэлгүүрийг засал чимэглэлээрээ зөвхөн хоорондоо бус дотроо бас уралддагийг мэдсэн юм. HK найз Гинзагийн зураг харахыг хүссэн нь санаандгүй тохиолдол биш бөгөөд мода загварын ертөнцөд азийн орнууд японыг баримжаалдаг болоод удаж буйг энд дурдах илүүц биз ээ.

Өдий хүртэл нэртэй, үнэтэй брэндийн дэлгүүр танилцуулсан тул Гинзаг жирийн нэгний зүглэлтгүй газар хэмээн бүү бодоорой. 90-ээд оноос хойш японы эдийн засаг уналтад байгаа нь Гинзаг тойрч гараагүй бөгөөд Uniqlo, Zara, HM, GAP зэрэг хямд үнэтэй, залуучуудын өмсөх дуртай брэндийн дэлгүүрүүд энд нээгдээд удаж буй. Мөн олон жилийн түүхтэй, боломжийн үнэтэй япон дэлгүүрүүд ч Гинзад олон. Харин үүний учир нь япон хүмүүсийн сэтгэлгээтэй холбоотой. Япон урчуудаас ажилдаа баримтлах гол зарчмын тухай асуухад хийсэн эд юуны түрүүнд чанартай, хэрэглэхэд эвтэй байх ёстой гэдэг. Мөн эртний загварыг дур мэдэн өөрчлөхийг хүсэхгүй ч аль болох орчин үеийн хүмүүсийн хэрэглээнд тохируулахыг хичээдэг гэдэг. Харин хүслийг нь асуухад "сэтгэлээ шингээж хийсэн эдийг минь олон хүн хэрэглээсэй" л гэж хариулдаг. Жирийн хүний авах аргагүй юм хийнэ гэдэг худалдаа наймааг явцгүй болгоно гэж үздэг учир япон урчууд эрт дээр үеэс эгэл хүмүүст зориулж эд бараа хийж ирсэн билээ.

Кюүкёдоо

　　

Диор, Шанель ч яах вэ, үнэндээ Гинзад очсон хүнийг хүчээр боловч чирж оруулмаар дэлгүүр бол миний хувьд 1663 байгуулагдаж, 1880 онд Гинзад дэлгүүрээ нээсэн Кюүкёдоо. Энэ дэлгүүрээс уран бичгийн урлаг “шёдоо”, үнэрийн урлаг “кадо”-д хэрэгтэй юм бүхнийг авч болно. Японы уламжлалт цаас, зураг, бийр, будаг, дэвүүр, хүж ноёлох энэ дэлгүүрт ороод гарахад үзэх, үнэрлэх, тэмтрэх гурван мэдрэхүй найр хийсэн мэт санагдана. Япон хөгжим таалдаг бол сонсох мэдрэхүй тань ч баясна.

Итооя

　

Итооя бол 1904 онд байгуулагдсан бичиг хэрэгслийн дэлгүүр. Таних тэмдэг нь улаан clip (монголоор юу гэдэг вэ?) Үзэг бал, будаг харандааны төрлөөр дулимаг өссөн бага нас нөлөөлдөг үү, энэ дэлгүүрт ороод хэрэгтэй юмаа хурдхан аваад гарна гэдэг надад лав амаргүй (мөхөөлдөс-хорин дөрвийн чихэр-банька-торт-алим-мандарины ертөнцөд орсон хүүхэд шиг л болчихдог шдэ...). Албаны бичиг хэрэгсэл, уран зураг урлаг, янз бүрийн мэндчилгээ гээд цаас & цаасан дээр дүрс гаргахтай холбоотой юу л бол юу энэ дэлгүүрт байх агаад бараа бүтээгдэхүүний сонголт нь дан японоор хязгаарлагдахгүй нь ч сайхан.

Олон гудмаар явж, олон дэлгүүр орж ядарсны дараа хэн ч гэсэн хүчээ сэлбэх хэрэгтэй. Үүнд харин санаа зоволтгүй. Гинзад худалдааны ертөнц нэг дүгээрт, хоол ундны үйлчилгээ хоёр дугаарт орно. Таалагдсан газраа орж дуртай хоолоо идээд, харих заримдаа эндэхийн аль нэг их дэлгүүрийн доод давхраас нэртэй амттан бялуунаас гэрийнхэндээ авч харьвал төгс төгөлдр “гинбүра” өдрийн төгсгөл тэр билээ.