К. Сакёо "Хуучин байшин"

　　Комацү Сакёо "Хуучин байшин", 1978　　
　　Орчуулга: Сүрэн (япон хэлнээс)

　　Үдшийн бүрийд гэнэт шатны зүгээс чимээ гарах шиг болоход би гайхсандаа чих тавин чагналаа. Уул нь хүн амьтны хөлөөс хол, эзгүй зэлүүд газар хэний ч юм бэ барьсан энэ ханхар том байшинд ганцаараа амьдарч байгаа юмсан... Муу байшин минь хуучныг ч хэлэх үү, хүмүүсийн дурыг булаах дөрвөн хант хэрхэвч биш. Тийм учир угийн зожиг зантай, хүн амьтнаас хол, ганцаар амьдрах дуртай надад яг л таарсан оромж юм. Өдий хүртэл анир чимээгүйд бясалгал хийж амгалан тайван амьдарч байлаа... Гэтэл яг одоо, энэ байшинд амьдарснаас хойш анх удаа, бясалгалыг минь хэн нэгэн, эсвэл ямар нэгэн зүйл тасалдуулав.

　　Шатны дор гарцаагүй хэн нэгэн байсан шүү...

　　Хүнд юм чирж буй мэт дуу, үл ялиг ярианы шивнээ, шалаар явах хөлийн чимээ... энэ бүхэн хоёр давхарт байгаа надад тодоос тод сонсогдсон юм. Миний хамаг үс босох шиг болж бүх биеэр хүйт оргиод явчхав. Энд амьдарснаас хойш ийм юм тохиолдох нь анх удаа. Би хэсэг зуур унтлагын өрөөндөө хөлдсөн мэт хөдөлгөөнгүй байснаа арай хийж зориг орон шатаар доош бууж үзэв.

　　Шатаар буухад зүрх минь гайхаж цочирдсондоо зогсчих шахав – манай тоос шороонд дарагдсан өргөн коридорт гэрэл ассан байлаа! Би техник технологийн орчин үед ор тас дургүй. Тиймээс өдий хүртэл байшиндаа цахилгаан чийдэн асаасан удаа үгүй билээ. Гэтэл хэн нэгэн гэрэл асаасан байх юм...

　　Ийнхүү балмагдан зогсч байтал гэнэт коридорын цаад захын үүд алгуурхан хаагдаж харагдав... Тэгэхээр саяхан үүгээр хэн нэгэн яваад өнгөрчээ. Би айдсаа арай ядан дийлж шатаар буув. Тэгээд хаалганд сэмхэн дөхөж очоод аяархан түлхэж онгойлгоод дотогш шагайв. Гэтэл энэ өрөөнд ч гэсэн хэдэн жил асаагүй гэрэл асч байх юм. Мөн дотогш шагайсан яг тэр мөчид цаад булангийн зочны өрөө рүү орох хаалга тас хийн хаагдав... Надад цааш явах зориг байсангүй, би өрөөний хаалгыг аяархан хаагаад хонгил руу орох шатаар доош бууж үзэхээр шийдэв.

　　Тэгтэл хэдэн жил онгойлгоогүй хонгилын хаалга ч хагас нээлттэй, хагарсан цонхны завсраар салхи исгэрэн орж байлаа. Сэмхэн дотогш гулсан орвол цахилгаан хуваарилах шүүгээ нүдэнд тусав. Гэвч... хаалт нь нээлттэй, хэн нэгэн цоо шинэ гал хамгаалагч суурилуулсан байх юм! Ингэхэд хэн гэгч нь... Миний мэдлийн хажуугаар болоод байгаа энэ бүхэнд гэнэт уур хүрээд би гүйн очиж цахилгаан хайрцгийн утсыг тасалж, шинэ гал хамгаалагчийг нь авч хаяв. Тэр даруй шатан дээрээс хорвоогийн ямар ч амьтны амнаас гарамгүй аймшгийн муухай орилох дуу сонсдов. Мөн дээд давхрын шалаар уур хилэндээ бачуурсан араатан нааш цааш таваргах хөлийн чимээ ч чих дэлсэв. Тэр аймшгийн чимээ төвөргөөнд балмагдсандаа би өөрийн эрхгүй чихээ таг даран харанхуйд сөхөрч суугаад энэ бүхэн бушуухан дуусаасай л гэж залбирч байлаа.

　　Хэдий хугацаа өнгөрсөн бол?

　　Дээрхи шуугиан арай хийж намдах шиг болоход би амьсгаагаа даран харанхуйд сэмээрхэн шатаар өгсөж эхэллээ. Гэвч хоёр гурван шат ахиснаа гэнэт дээш харвал, подвалын үүдэнд бүдэг гэрэл тусах шиг болов. Гайхаад дахин сайн харвал харанхуйд ганц лаа агаарт хөвж явна. Юу нь үл мэдэгдэх хар сүүдэр лааны суурийг барин хөлөө чирсээр хонгилын шат руу ойртоно. Пад, пад, пад гээд хөлийн чимээ хонгилын шатны голд ирэхэд би тэсэхээ байж, айсандаа чарлан хашгирч тэр хар сүүдрийн хажуугаар хамаг хурдаараа дээш гарахыг завдав. Тэр даруй энэ дэлхийд байж боломгүй төмөр зүсэх мэт аймшгийн муухай дуу гарч, өнөөх сүүдэр барьж байсан лаагаа над руу шидэв. Хонгилд архирах, хашгирах, юм хагарах, юм унах нүсэр шуугиан дэгдсэн ч би хоёр давхар өөд хамаг хурдаараа харайлгаж гараад өрөөндөө орж үүдээ лав хаав. Орондоо орон хөнжил нөмрөхөд хамаг бие хүйт оргин чичирч байлаа.

　　Шөнө дунд...

　　Гэнэт нүдэнд үл үзэгдэх аймшигт хүч намайг орноос чирж гаргав. Яаж ч эсэргүүцээд нэмэргүй, дийлж давамгүй далдын хүч аалзны шүлс мэт ухаан мэдэл, хүч чадлыг минь мохоон намайг унтлагын өрөөний гадагш татаж гаргав... Би хамаг хүчээ шавхаж байдгаараа эсэргүүрцсэн боловч тэр хүчнээс бултаж үл чадна. Тиймээс зүүдэндээ явдаг хүн шиг дэн дун унтлагын өрөөнөөс гарч нүдэнд үл үзэгдэх утсанд татагдан шатаар буув. Орилж хашгирч хүн дуудъя гэвч дуу гарахгүй байлаа.

　　Шатаар буугаад урт коридорыг өнгөрөөд дэн дун зочны өрөөнд татагдаж ойртов. Даруй үүд нээгдэхэд зочны өрөөний ханын зууханд улаан гал дүрэлзэн асаж, тэр тамын гэлтэй улаан хүрэн галын гэрэлд аймаар царайтай эр эм гурав зогсаж байх нь бүдэг бадаг харагдах аж. Эмэгтэйн сүүдэр намайг харангуутаа аймшгийн дуугаар орилов. Нүд нь хурцаар гэрэлтэх эр миний зүг загалмай шиг юм чиглүүлэхэд нүдэнд үл үзэгдэх хүчний уяа тэр загалмайгаас гарч байсныг мэдэв.

　　– Хэн бэ чи? – загайлмай барьсан эр дотор арзасхийм муухай дуугаар хашгирахад миний хамаг айдас хүйдэс тэр мөчид дээд цэгтээ хүрч дэлбэрсэн болов уу. Би үхлийн ирмэгт ирсэн мэт байдаг чадлаа шавхан тэр эр өөд дайрч, өрөөний ширээг эргүүлэн шидэлж, тавиур энэ тэрийг агаарт хөөртөл цохиж унагав. Тэр даруй аймшгийн орилоон чарлаан, тачигнаан түчигнээн зочны өрөөг орвонгоор нь эргүүлэх шиг болов.

------------------------------------------

　　Маргааш нь үд дунд хоёр давхрын унтлагын өрөөний цонхон доор хүмүүс байр зуучлагчийг дайран зандарч байлаа.

　　–　Хэдий хямд гэлээ ийм байшинд амьдарна гэдэг гонжийн жоо!

　　–　Сүнстэй бол сүнстэй гээд анхнаасаа хэлэх хэрэгтэй шдээ!

　　Гэвч зууч өдий болтол тийм яриа дуулаагүй гэж дахин дахин давтан тайлбарлаж байв. Ингээд байдгаараа уурлаж минчийсэн гурав машинд сууцгаав. Тэдний холдон одох моторын дууг сонсоод би унтлагын өрөөндөө арай хийн цээжээ даран тайвшрав.

　　Ашгүй, нурж унах хүртэл нь энэ муу байшиндаа ганцаараа анир чимээгүйд бясалгал хийж амар тайван амьдрах боллоо. Хэдий сүнс ч гэлээ, тийм аймаар юм дахин бүү давтагдаасай гэж хүсэж залбирах минь.

Нүд...

сонин санагдаад... нэг хуудасны талыг буулгаж үзэв.

向田邦子『父の詫び状』より　1981 
Мүкоода Күнико "Аавын уучлал гуйсан ил захидал" эссэйн түүврээс　

Хааяа амьтны хүрээлэн орж амьтдын нүд харж байгаад ирнэ.
Арслангийн нүд хүн сайтай хүний нүд шиг. Барын нүд хүйтэн агаад муу санаа өвөрлөгч мэт.

Баавгай том биетэй атлаа дотогш орсон жижиг нүдтэй болоод тэр үү, санаатай, зальхай харагдана. Хулсан баавгайн нүдний эргэн тойрны тэр хөөрхөн хар будгийг нь арилгачихвал мөсөн туйлын жирийн цагаан баавгайнаас онцын ялгаагүй болчихно.

Тэмээ зальтай нүдтэй. Заан яагаад ч юм Энэтхэгийн ерөнхий сайд Гандитай адил ухаалаг, бодлогошронгуй боловч болгоомжтой байхгүй бол болохгүй өвгөн шиг нүдтэй.
Анаашны нүд шилжилтийн насны ичингүйрэх охин мэт. Үхэр энэ ертөнцийн үнэн мөнийг танилаа гэх шиг, сонин ангижирсан нүдээр орчныг харан амаа хөдөлгөж байв.

Харин морь эр хүнтэй адил жаахан гунигтай нүдтэй байв. Уралдааны талбайг тойрч давхихаас цаашгүй морьд, түрүүлэх морьдын таамаг нь оноогүй цаасаа урж хаях эрчүүд, хэн мэдлээ, яг адилхан нүдтэй байж магад.

Windmills of your mind

Саяхан ажлаар Ленинград явсан чинь... санаа сэтгэл сарны цаана орчих шиг болов. Цагаан шөнөөр хос залуус, үе тэнгийн найзууд, гадна дотны оюутнууд Нева мөрөн, усан оргилуур, гудамж талбайг өгсөн уруудан зугаалж буйг харах сайхан. Цаас бичиг, илтгэл тайлан, танилцуулга-торисэцүд нам дарагдаж, найгаж унатлаа ядарч гүрийсэн ч санаа бодол өөрийн эрхгүй ажил оффис биш арай ондоо юм руу шургана.

Зөөлөн бороо шиврээд л болиод л, улиангарын хөвөн энд тэнд хөвж хийсээд л, толгойд "Тополиный пух, жара июнь~ ♪♪" бөөн дуу бөөгнөрөлдөн орж ирээд л... Хамгийн гоё нь "Windmills of your mind". Ийм гоё үгтэй дуу ховор болжээ. Олигтой ганц мөрөө олон удаа давтдаг сүүлийн үеийн дуунуудтай зүйрлэшгүй.

　　　When you knew that it was over
　　　Were you suddenly aware
　　　That the autumn leaves were turning
　　　To the color of her hair

Буцах үед Шереметьевод зэргэлдээ гэйтийн нэг нислэг Улаанбаатар, нөгөө нь Токио. Ядаж байхад цаг нь хүртэл адил, орой найм ноль ноль. Монгол явж буй хажуу цуваагийханд атаархсан гэж жигтэйхэн, аймаар тааралдуулдж байгаам даа, бурхаан. Саранд зочилсон сэтгэл саатаж тэндээ үлдэхээр шийдсэн бололтой. Аль эсвэл борооны улирлын бор саарал өдрүүд өнгөрөхийг хүлээж байгаа юмуу, бүү мэд. Windmills of my mind-д юу л болоод байна даа.

　Windmills of Your Mind, 1968

　Music: Michel Legrand
　Lyrics: Alan Bergman and Marilyn Bergman
　
　

　　　Round, like a circle in a spiral
　　　Like a wheel within a wheel
　　　Never ending or beginning,
　　　On an ever spinning wheel
　　　Like a snowball down a mountain
　　　Or a carnival balloon
　　　Like a carousel that's turning
　　　Running rings around the moon
　　　　　　Like a clock whose hands are sweeping
　　　　　　Past the minutes on it's face
　　　　　　And the world is like an apple
　　　　　　Whirling silently in space
　　　　　　Like the circles that you find
　　　　　　In the windmills of your mind
　
　　　Like a tunnel you can follow
　　　To a tunnel of it's own
　　　Down a hollow to a cavern
　　　Where the sun has never shone
　　　Like a door that keeps revolving
　　　In a half forgotten dream
　　　Or the ripples from a pebble
　　　Someone tosses in a stream.
　　　　　　Like a clock whose hands are sweeping
　　　　　　Past the minutes on it's face
　　　　　　And the world is like an apple
　　　　　　Whirling silently in space
　　　　　　Like the circles that you find
　　　　　　In the windmills of your mind
　
　　　Keys that jingle in your pocket
　　　Words that jangle your head
　　　Why did summer go so quickly
　　　Was it something that you said?
　　　Lovers walk along the shore,
　　　And leave their footprints in the sand
　　　Was the sound of distant drumming
　　　Just the fingers of your hand?
　　　
　　　Pictures hanging in a hallway
　　　And a fragment of a song
　　　Half remembered names and faces　
　　　But to whom do they belong?
　　　When you knew that it was over
　　　Were you suddenly aware
　　　That the autumn leaves were turning
　　　To the color of her hair
　　　　　　Like a circle in a spiral
　　　　　　Like a wheel within a wheel
　　　　　　Never ending or beginning,
　　　　　　On an ever spinning wheel
　　　　　　As the images unwind
　　　　　　Like the circle that you find
　　　　　　In the windmills of your mind