2011/04/23

Р. Акүтагава, Ач хариулах тухай түүх 3 (төгсгөл)


  Поро Ясабүрогийн өчил

  Эх дагина Мария-сама! Маргааш үүр цаймагц миний толгойг авна. Толгой минь газарт өнхрөн унавч сүнс минь бяцхан шувуу мэт тань руу нисэн очно. Гэхдээ үгүй, муу үйл хийж явсан болохоор би парайсо (*28) диваажингийн сайхныг харахаас илүү ширүүн гал дүрэлзэх аймшигт инхэрүногийн (*29) ёроол руу, уруугаа харан унах байх. Гэвч миний сэтгэл хангалуун байна. Сэтгэлд минь хорин жил ийм их баяр бялхсан удаа үгүй билээ.
  Би Хоожёоя Ясабүро. Гэвч миний толгойг хүмүүс Амакава Жиннай гэж дуудна. Би – алдарт Амакава Жиннай ! Үүн шиг сайхан юм гэж байх уу? Амакава Жиннай – ямар байна? Сайхан нэр байгаа биз? Нэрийг нь хэлэхэд л энэ умгар харанхуй шоронгийн нүх сарнай, төмсний улаан цэцгийн дэлбээгээр дүүрсэн мэт сэтгэл төрнө.
  Мартахын аргагүй хоёр жилийн өмнөх өвөл, их цас орсон шөнө билээ. Би мөөрийтэй тоглоомын мөнгө дутаад эцгийнхээ гэрт нууцаар орсон юм. Цайны өрөөний шёожид(*29) галын сүүдэр тусч байсан тул сэмхэн нэг шагайя гэтэл гэнэт араас хэн нэгэн юу ч хэлэлгүй миний захнаас барьж авав. Эргэн харж түлхтэл дахиад дайраад ирэв – хэн болохыг нь мэдэхгүй ч хүч чадалаас нь харахад яавч жирийн нэгэн биш бололтой. Хоёр гурван удаа салж нийлэн ноцолдож байх хооронд цайны өрөөний шёожи нээгдэж цэцэрлэг рүү дэнлүү барин нэг хүн гарч ирсэн нь – гарцаагүй миний эцэг, Ясоэмон байлаа. Би бүх чадлаараа дайсныхаа заамдсан гараас мултарч өндөр хашаа даван гадагш зугтаж гарав.
  Гэвч хагас чёо(*30) хэртээ гүйж зугтаагаад байшингийн саравч доор нуугдан эргэн тойрноо ажиж харав. Зам дээр үе үе цагаан цасан утаа пургиж манарахаас өөр хөдлөх юм үгүй. Тэр хүн больсон уу, залхсан уу бүү мэд, ямар ч байсан хэн ч араас мөшгиж ирсэнгүй. Гэвч тэр эр хэн байв? Эгшин зуур харахад ламын дүртэй байсан нь лавтай. Гэхдээ тэр гарных нь хүч, ялангуяа тулааны урлаг эзэмшсэнийг нь харвал жирийн нэгэн лам яавч биш. Юуны түрүүнд, энэ их цастай шөнө манай гэрийн цэцэрлэгт ламбугай морилно гэдэг сонин хэрэг биз дээ. Би хэсэг зуур бодоод галаар наадах мэт аюултай ч дахиад нэг удаа цайны өрөөний гадаа нуугдаж очихоор шийдсэн юм.
  Түүнээс хойш удаа ч үгүй билээ. Өнөөх сэжиг бүхий бадарч лам цас намжсаны далимаар Огава гудамжаар уруудан ярвж байв. Энэ бол Амакава Жиннай! Самурай, рэнга зохиогч, жирийн хотын хүн, комүсо(*31) зэрэг ямар ч дүрд хувилж чаддаг гэх Кёотод алдартай хулгайч. Би түүний араас нэг ил гаран, нэг нуугдсаар дагаж явав. Тэр үеийнх шиг тэгэж хачин их баярлаж догдолсон удаа амьдралд минь үгүй билээ. Амакава Жиннай! Амакава Жиннай! Би зүүд нойрондоо хүртэл энэ хүнийг хичнээн их хүсч мөрөөдөж байсан бэ! Балмад канпакүгийн илдийг хулгайлсан нь Жиннай. Шямүроягийн шүрийг мэхэлж авсан нь ч Жиннай. Бизэн(*32) аймгийн захирагчийн кяра(*33) модыг тайрсан нь, Пэрэйра ахмадын цагийг хулгайлсан нь, нэг шөнийн дотор таван агуулах цөлмөсөн нь, Микавагийн(*34) найман самурайг цавчиж алсан нь – эдгээр болон хойч үеийнхэн хүртэл хүүрнэж ярих бусад бахдам, хачирхалтай гэмт хэргийг үргэлж Амакава Жиннай үйлдэж байсан билээ. Тэр Жиннай одоо миний өмнө сүрлэн малгай духдуйлан үл ялиг гэрэлтэх цасан замаар алхаж явна. Ийнхүү алхах дүрийг нь харах хүртэл жаргал биш гэж үү? Гэвч би улам ихийг хүссэн юм.
  Би Жёогонжи сүмийн ар хавьцаа Жиннайг нэг дор гүйцэв. Энэ хавьд айлууд байхгүй, үргэлжилсэн шороон ханатай тул өдрөөр ч гэсэн хүний нүднээс далдуур уулзахад хамгийн боломжит газар. Жиннай намайг хараад онц гайхсан янзгүй алгуур алхаагаа зогсоов. Тэрээр таягаа тулаад миний хэлэх үгийг хүлээсэн маягтай нэг ч үг дуугарсангүй. Би айж эмээсээр Жиннайн өмнө хоёр гараараа газар тулан сөгдөв. Гэвч тайван царайг нь харангуут хоолой зангираад амнаас дуу гардаггүй.
  - Намайг өршөөгөөрэй. Би Хоожёоя Ясоэмоны хүү Ясабүро гэж би минчийн улайж байж арай ядан амаа нээв.
  - Танаас гуйх зүйл байгаад таныг дагаж ирсэн юм... гэхэд Жиннай зүгээр толгой дохив. Зөвхөн үүнд нь өчүүхэн би хичнээн ихээр баярласан гэж санана. Би зориг орон гараараа цас тулсан чигээрээ эцэгтээ гэрээс хөөгдсөн тухайгаа, үл бүтэх хүмүүстэй нийлсэн тухай, өнөө шөнө эцгийнхээ гэрт хулгай хийхээр ороод санаандгүй Жиннай, өөртэй нь учирсан тухай, мөн эцэг тэр хоёрын яриаг нэгд нэгдгүй сонссон тухай – бүхнийг ярьж гарав. Гэвч Жиннай амаа жимийсэн хэвээрээ таг дуугүй, хүйтнээр намайг ширтэж байлаа. Яриагаа дуусгаад би Жиннай руу өвдөг дээрээ дөхөж очоод өөдөөс нь харав.
  - Хоожёоягийн гэрт үзүүлсэн ач тус надад ч гэсэн хамаатай. Ачийг тань мартахгүйн тулд би таны туслах болохоор сэтгэл шулуудлаа. Намайг туслахаа болгохыг хичээнгүйлэн гуйя. Би хулгай мэднэ. Гал түймэр дэгдээх арга ч мэднэ. Эдгээрээс бусад жирийн гэмт хэргийг ч гэсэн хэн нэгнээс дутахгүй хийж дөнгөнө.
Гэтэл Жиннай дуугарсангүй. Би догдлон бүр хүчтэй гуйж учирлав.
  - Намайг өөртөө аваач! Би сайн ажиллана. Кёо, Фүшими, Сакай, Осака - миний мэдэхгүй газар байхгүй. Би өдөрт арван таван ри(*35) алхаж чадна. Ганц гараар 4 то(*36) будаатай шуудай өргөнө. Хүний амь ч хоёр гурвыг хөнөөж үзсэн. Танаас гуйж байна, таны төлөө зүтгэхийг зөвшөөрөөч! Би таны төлөө юуг ч хийхээс буцахгүй. Фүшими цайзын орой дээрх цагаан тогорууг хулгайл гэвэл авчирч өгье. Сан-Франциско сүмийн хонхтой дуганыг шатаа гэвэл шатааж орхиё! Үдайжинкэгийн гүнж охиныг хулгайл гэвэл хулгайлж ирье! Хотын захирагчийн толгойг ч атугай ав гэвэл...
Би үгээ гүйцээгээж амжилгүй гэнэт өшиглүүлэн цасан дунд өнхрөн унав.
  - Мунхаг! гэж Жиннай зандраад цааш алхахыг завдсан тул би галзуу солиотой юм шиг хувцасных нь хормойноос нь зүүгдээд:
  - Танаас гуйя. Намайг дагуулж яваач! Ямар ч тохиолдолд би танаас урвахгүй. Таны төлөө гал усанд ч болов оръё. Эзопын үлгэрт хүртэл араатны хаан арсланг арчаагүй жижиг хулгана авардаг бус уу? Би тэр хулгана болъё. Би...
  - Дуугаа тат! Жиннай чам мэтээс тус хүртэхгүй.
Ингэж хэлээд Жиннай миний гарыг дугтран салгаж дахиад нэг өшиглөв.
  - Өөдгүй новш! Тэгснээс чи ээж аавынхаа ачийг хариул!
Би хоёр дахиа өшиглүүлээд гэнэт хорсол хөдөлж хоолой орогшив.
  - Тийм бий! Ачтан чинь болж үзүүлье дээ!
Гэвч Жиннай эргэж ч харалгүй цасан замаар шалавхан цааш алхав. Хэзээ ч юм тусч эхэлсэн сарны гэрэлд түүний сүрлэн малгай бүдэг бадаг харагдана... түүнээс хойш хоёр жил би дахин Жиннайг олж харалгүй өдийг хүргэлээ.

  (Гэнэт инээгээд) “Жиннай чам мэтээс тус хүртэхгүй” гэж тэр хэлсэн. Гэвч үүр цайхад намайг Жиннайгийн оронд цаазлана.
  Эх дагина Мария-сама! Би энэ хоёр жил Жиннайгийн ачийг хариулах хүсэлд хичнээн их шаналсаныг хэн ч мэдэхгүй! Ачийг хариулах аа? Үгүй, үгүй... ачийг гэхээс хорслоо тайлах хүсэл. Гэвч Жиннай хаана байна гэж үү? Жиннай юу хийж байгаа вэ гэж үү? Тэрийг хэн мэдэх билээ? Ер нь Жиннай гэгч ямар эр вэ ? – үүнийг хүртэл мэдэх хүн үгүй шүү дээ. Миний уулзсан хуурамч лам бол дөч орчим насны давжаа биетэй эр байсан. Гэвч Янагимачи дүүргийн зугаа цэнгээний газар гуч гараагүй насны, улаан нүүрэндээ сахал ургуулсан тэнүүлч самурай байсан гэж ярьдаг бус уу? Кабүкигийн тоглолт дээр үймээн дэгдээсэн гэлцэх бөгтөр нуруутай, улаан үстэй харь орны этгээд, Мёококүжи сүмийн эрдэнэсийг хулгайлсан гэх үсээ урдуураа унжуулсан залуу самурай – ингэж янз бүрээр хэлэгдэх нь бүгд Жиннай байсан гэвэл тэр эрийн хэн болохыг тогтооно гэдэг хүний чадлаас давсан бэрх ажил болно. Тэгж байтал ноднин жилийн сүүлээр би гэнэт цусаар ханиалгаж эхлэв.
  Хорсол гомдлынхоо хариуг авах юмсан... Өдрөөс өдөрт турж эцэнгээ би зөвхөн үүнийг л бодож байлаа. Тэгтэл нэг шөнө сэтгэлд минь нэгэн санаа гэнэт цэлмэн орж ирэв. Эх дагина Мария–сама! Мария–сама! Энэ санааг олсон минь энэрэлт таны ивээлээс гарцаагүй. Энэ биеэ золиослох, цусаар ханилгах өвчинд туйлдаа хүртэл турж яс арьс болсон энэ биенээсээ салах төдийд – зөвхөн үүнийг л сэтгэл шулуудан хийхэд цорын ганц хүсэл минь биелэх болно. Би тэр шөнө хэт их баярласандаа ганцаараа инээн тувт нэг л үгийг давтан хэлж байлаа: “Жиннайгийн оронд толгойгоо авахуулна! Жиннайгийн оронд толгойгоо авахуулна!”
  Жиннайгийн оронд толгойгоо авахуулна! – үүн шиг сайхан зүйл гэж байх уу? Тэгвэл мэдээж надтай хамт Жиннайгийн бүх гэмт хэрэг нь ч үгүй болно. Жиннай өргөн уудам япон орны хаагуур ч атугай бардам тайван алхаж болно. Оронд нь би (дахин инээв)... Оронд нь би нэг шөнийн дотор нэртэй цуутай дээрэмчин болно. Рүсон Сүкэзаэмоны туслах нь, Бизэн аймгийн захирагчийн кяра модыг тайрсан нь, цайны ёслолын мастер Рикюү Кожигийн анд нь, Шямүрогийн шүрийг мэхэлж авсан нь, Фүжими цайзын агуулахыг цөлмөсөн нь, Микавагийн найман самурайг цавчин алсан нь – Жиннайгийн бүх сүр, дуулиант хэрэг минийх болно. (Гурав дахиа инээв) Жиннайг аврах ч давхар Жиннайгийн нэрийг алах болно, гэрийнхээ ачийг хариулахын зэрэгцээ энэ биенийхээ хорслоо ч тайлах болно – хариугаа үүн шиг сайхан аргаар авна гэж байх уу? Би баярласандаа тэр шөнөжингөө инээж билээ. Одоо ч гэсэн, энэ шоронд ч гэсэн инээхгүй байх арга байна гэж үү?
  Ийм санаа сэдээд би эзэн хааны ордонд хулгай хийхээр орлоо. Сар хараахан гараагүй шөнийн бүрий харанхуйд хулсан хөшигний цаанаас галын гэрэл тусч нарс моддын дунд цэцэгс цагааран тодорч байсныг харсан мэт санаж байна. Урт дээвэр дээрээс хүнгүй цэцэрлэг рүү үсэрч бууваас хүсэж байсны минь дагуу даруй дөрөв, таван хамгаалагч самурай намайг барьж авав. Яг тэгэхэд билээ. Намайг унагасан сахалт самурай олсоор биеийг минь хамаг хүчээрээ ороонгоо “эцсийн эцэст Жиннай чамайг барьж дөнгөлөө шүү” гэж амандаа бувтсан юм. Тийм ээ. Амакава Жиннайгаас өөр хэн хааны ордонд орж зүрхлэх билээ ? Энэ үгийг сонсоод би хатуу олс хүлээсэнд дарагдан цээж минь оволзож байсан ч өөрийн эрхгүй инээд алдсан юм.
  "Жиннай чам мэтээс тус хүртэхгүй" гэж тэр эр хэлсэн. Гэвч үүр цаймагц Жиннайгийн оронд би цаазлуулна. Үүн шиг амттай алгадалт гэж байх уу даа! Авахуулсан толгойгоороо би тэр эрийн ирэхийг хүлээнэ. Миний толгой дуугүй боловч хүржигнэн инээж буйг тэр мэдрэнэ ээ. "За, Ясабүро ачаа хариулах ямар байна даа?" гэж тэр инээд түүнд хэлнэ. “Чи Жиннай байхаасаа өнгөрсөөн. Амакава Жиннай бол энэ толгой – улс даяар нэр нь гайхагдаж алдар нь айдас төрүүлэх японы хамгийн мундаг хулгайч бол энэ толгой !” (Инээнэ.) Ай юутай сайхан бэ! Амьдралдаа би ийм их жаргал амссан удаа үгүй билээ. Гэвч эцэг Ясоэмон миний авахуулсан толгойг харвал... (Гашуунаар) өршөөгээрэй! Аав минь! Цусаар хахаж ханиалгах өвчин туссан хүү тань толгойгоо авахуулаагүй ч гурав хүрэхгүй жилийн л настай байсан. Эцэг эхийнхээ ачийг умартсан бүтэл муутай хүүгээ өршөөгээрэй! Муу замаар явах заяатай төрсөн ч хүү тань гагцхүү гэрийнхээ ачийг хариулж чадсан билээ...

  Тайшёо 11 оны 3 сар (1922)

-----------------------------------------------------------------

*28 парайсо – диваажин ( paraíso гэдэг португаль үгний япон дуудлага)
*29 инхэрүно – там ( inferno гэдэг португаль үгний япон дуудлага)
*30 чёо – уртын хэмжээ, 109.09 м
*31 комүсо –нүүр далдлах дугуй сүрлэн малгай өмсч лимбэ үлээн зэн буддизмын бясалгал хийж яваа тэнүүлч лам
*32 Бизэн – японы эртний аймгийн нэр, одоогийн Окаяма мужийн зүүн өмнөд хэсэг
*33 кяра – агарын төрлийн анхилуун үнэртэй ховор мод
*34 Микава – японы эртний аймгийн нэр, одоогийн Айчи мужийн зүүн хэсэг
*35 ри – 3927 км
*36 то – 18,039 л

* япон эх: http://www.aozora.gr.jp/cards/000879/files/50_15246.html

7 comments:

Anonymous said...

сонирхолтой зохиол байна.баярлалаа.Акутагава япон зан суртахууныг энгийнээр мундаг гаргажээ. монолог хэлбэр нь бас гоё юм.

www.gegeen.com said...

hehe, bichseer w, hogjiltei l yum. chi ooroo orchuulsan w te

Сүрэн said...

>Anonymous

Comment bayarlalaa! Harin tii, Akutagawa monolog helberiin bogino uguulleg olontoi, bas yapon humuusiin setgehuig mundag gargasan gej boddog

>www.gegeen.com
hehe bichseer ch gej dee.. ochuulga bol miniih

GaNaaOU said...

bas ailiin udam bolson ur ni iim shiidver gargadag haramsaltai yuma. yasuburo duraaraa aashlaad duusch bgaa yum bish uu? hun hunii achiig hariulaad hen hen ni setgel hangaluun ulddeg bhad, esregeeree bolov. (surug talaas ni harval)
yer ni ach, tusiig zaaval hariu nehej uilddeggui ch, hariulah gej hicheedeg ni uhamsart hunii zan yumdaa. sonirholtoi bailaa.

monolog gej yu gesen ugiin?

Сүрэн said...

Sain uu Ganaa,
Chinii helsneer hun hunii achiig hariulaad hen hen ni setgel hangaluun ulddeg bhad, esregeeree bolson ni sonirhol tatsan yum. Yaponii uran zohiold tuhain hunii husel, setgel ni ach hariulah, ushuu avah, unenchee batlah geh met niigmees "hiih yostoi" gej tulgah zuiltei zurchilduhud huvi hun "hiih yostoi" zuiliig herhen songoj bui, esvel bolij bui ... gedeg ni neg tomoohon sedev. Ene sedviin tsaana yu orshino ve gedeg ni hamgiin ih sonirhol tatdag.

Herev unshij amjaagui bol 菊池寛『恩讐の彼方に』sonirhooroi. Ene sedev halit hundugdsun baigaa.
Mongol orchuulga: http://www.shurikenteam.com/blog/2009-01-14-1

Monolog gedeg ni uguulegch uurtuu yumuu unshigchdad shuud handaj yarihiig helne. Teatr dramaturg-d urgun hereglegdene. Ene uguullegt Jinnai, Yasoemon, Yasaburo nar bugd bateren buyuu lamd hamag yumaa yarij bui helbereer bichigdsen. Hariltsan yaria shig neg ni heleed nuguu ni hariulah bus bugd uguulegchiin yaria, bodol mayagaar bichigdsen zohiol.

Anonymous said...

Ач хариулахын тухайд тун сонин шийдэл гаргасан нь энэ өгүүллэгийн онцлог гэх юм уу даа. Ач хариулах сэтгэл хийгээд түүнээ гүйцэтгэх эрмэлзэл чадлын тухай олон зохиолчид бичсэн. Харин Акутагава нь түүний мөн чанарт байж болох үр дагаварын тухай хөндсөн нь содон юм. Нөгөө талаар ачийг зөвхөн буянт үйлсийн эх ундрагаас хариулах учиртай байж болно. Нөгөөх үйлийн үр гэдэг шиг. Барууны ахуйн философид "Зорилгодоо хүрч байвал арга зам нь чухал биш", эсвэл эсрэгээр "Зорилго нь арга замаа зөвтгөхгүй" гэдэг шиг л юм уу даа. Энэ өгүүллэг дээр бол хулгайч эр ач хариулахдаа арга замыг хайхарсангүй, тэр хулгайн замаар мөнгө олж авчирсан нь тодорхой. Түүний үр уршиг нь ч ач хариулсан хүндээ буян болж тогтохийн зэрэгцээ хариуд нь хүүхдийг нь авч байх шиг. Цаашлаад шалтгаан буюу шугаман функцианолоор хөөвөл/гэхдээ энэ ядмагхан арга л даа/ мань наймаачин ч бас ямар нэгэн үйлийн үрээр тэр хожим зартай дээрэмчин болох залуугийн амийг аварсан байж болох. Гэх мэт.
Нөгөө талаар Акутагавагийн бараг бүх бүтээлд маш жижиг дүр ч гэсэн гайхалтай содон, жинхэн япон төрхтэй харагддаг.
Орчуулгын хэл найруулга сайхан болжээ. Би өөрт чинь майл бичье гэтэл хаяг байдаггүй. Минийх banom2001@yahoo.com
Zuudchin

GaNaaOU said...

Аан, ойлголоо. Ном санал болгосонд баярлалаа, сонирхоноо.
@Suren, @Zuudchin тайлбар маш их баярлалаа!